فناوري اطلاعات

فناوري اطلاعات Ùˆ ارتباطات اشاره به فناوري است كه دسترسي به اطلاعات از طريق ارتباطات از راه دور را امكان پذير مي‌سازد. فناوري كه لازم Ùˆ ملزوم زندگي انسان شده است.

عبارت ICT يا به عبارتي فناوري اطلاعات Ùˆ ارتباطات، Information & Communication TechnologyØŒ شامل اينترنت، شبكه‌هاي بي‌سيم‌ -وايرلس، تلفن‌هاي همراه Ùˆ ساير رسانه‌هاي ارتباطي است. در حقيقت، فناوري اطلاعات Ùˆ ارتباطات با كابل‌كشي Ùˆ يا سيستم پيوند Ùˆ بي‌سيم به همگرايي با شبكه‌هاي صوتي Ùˆ تصويري Ùˆ شبكه‌هاي تلفن با شبكه‌هاي كامپيوتري مي‌پردازد.

تاريخچه فناوري اطلاعات

اولين كامپيوتر‌هاحدودا درسال Û±Û¹ÛµÛ° در دسترس سازمان‌ها Ùˆ مراكز دولتي قرار گرفت. Ùˆ اولين كاربرد آن در انتخابات رياست جمهور امريكا بود.اين ايده، توسط پايگاه‌ها‌Ù‰ اطلاعاتى متمركز اطلاعات آمريكا در سال Û±Û¹ÛµÛ± بود.

سال Û±Û¹Û¶Û° حضور كامپيوتر‌هاي بزرگ با مفهوم انفورماتيك يا داده پردازي شكل گرفت وكاربرد آن درحوزه مديريت اطلاعات طرفداران بيشترى پيدا كرد.

ايده استفاده از سيستم‌ها‌Ù‰ هوشمند Ùˆ كمك به تصميم گيرها درسالهاى Û±Û¹Û·Û° تا Û±Û¹Û¸Û° شكل گسترده‌تري به خود گرفت تا اينكه ايده اصلى اتوماسيون ادارى وسيستم‌ها‌Ù‰ بدون كاغذ امروزي را تقويت كرد.

كشورهاى ديگري چون ژاپن، آلمان، انگلستان Ùˆ… نيز كاربردهاى كامپيوتر درزمينه خدمات بانكدارى، هتلدارى، مديريت پروژه‌ها‌ Ùˆ… را رشد Ùˆ بسط دادند.

با توسعه Ùˆ رشد روزافزون شبكه‌ها‌Ù‰ كامپيوترى ،قدرت ارسال اطلاعات تصويري علاوه برصدا ازطريق شبكه‌ها‌Ù‰ مخابراتى دردهه Û±Û¹Û¸Û° رو به فزونى گذاشت. سپس با پيوند تاريخى قدرت محاسباتى كامپيوتري وامكان ارسال اطلاعات، فناوري اطلاعات متولد شد.

فناوري اطلاعات مجموعه ابزارها Ùˆ روش‌هاي لازم براي توليد، پردازش، نگهداري، توزيع Ùˆ حذف يا پاك كردن سيستم‌هاي مبني بر اطلاعات به معني فراگير آن كه شامل متن، صوت Ùˆ تصوير مي‌شود. ادغام شبكه‌هاي صوتي Ùˆ تصويري در ساختار‌هاي بزرگ اقتصادي، تجاري Ùˆ علمي، مديريت سازمان با سيستم شبكه‌هاي كامپيوتري همه Ùˆ همه با استفاده از كابل كشي يك سيستم واحد Ùˆ يكپارچه اين فناوري صورت مي‌گيرد.

آشنايي با وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات

فناوري اطلاعات بر اساس چند فرايند نهادينه شده است: توليد، پردازش، ذخيره، بازيابي، انتقال اطلاعات، سرعت… Ùˆ اجزاي فناوري اطلاعات Ùˆ ارتباطات داراي اجزاي چون؛ نرم‌افزار، سخت‌افزار، سيستم‌هاي كامپيوتري، طراحان، توليد كنندگان، اجزاي الكترونيكي Ùˆ ارائه دهندگان تجهيزات كامپيوتر است.در اين ميان، نو‌اوري Ùˆ خلاقيت باعث تغيير يا ارتقاء اين اجزا شده است.

اين فناوي باعث ارتقاء سطح نيروي كاري در جامعه، توسعه نوآوري، تغيير زيرساخت‌هاي آموزش Ùˆ پرورش در سطح جهان Ùˆ تقويت ارتباط Ùˆ ارتباطات انساني، مكانيكي Ùˆ…در سطح جهان شده است.

دانستن كليد واژه‌هاي فناوري اطلاعات Ùˆ درك تفاوت‌هاي آنها براي روشن شدن هر Ú†Ù‡ بيشتر بحث كمك مي‌كند.

ديتا يا data

ديتا يا همان “داده”Ø› مجموعه‌اي از نمادها، كلمات، اعداد، نمودارها Ùˆ اعلائم گسسته Ùˆ بي مفهومي‌هستند كه رخدادها را نشان مي‌دهند.اعلائمي‌ كه از طريق مشاهده Ùˆ تحقيق بدست مي‌ايند. در واقع داده‌ها مواد خامي‌هستند كه هنوز پردازش نشده‌اند مانند؛ تاريخ، مقدار يك صورتحساب، تعداد پرسنل شركت، جزئيات ليست حقوق Ùˆ…براي درك بهتر آن مثالي مي‌زنيم؛ تاريخ تولد شما براي بدست آوردن سن شما يك” داده” است كه پس از پردازش آن، مي‌توان سن شما را اعلام كرد.

تبديل داده به اطلاعات

اصول تبديل داده با اطلاعات اينگونه ‌است كه بايد قبل ازهر چيز نيازها Ùˆ كاربري درخواست كننده كه مي‌توان يك سازمان، يك شركت يا يك كارخانه باشد، اطلاع حاصل كرد. اطلاعاتي نظير؛ تعداد كاربري،جنسيت، پست‌ها، تحصيلات، رده بندي سازماني، موقعيت كاربران Ùˆ استفاده كنندگان سازمان Ùˆ… داده‌ها‌ معمولا بر اساس نيازدرخواست‌كنندگان، به اطلاعات مورد نظر تبديل مي‌شوند.

همچنين اطلاعات بايد دقيق Ùˆ به روز باشند به طوري كه باعث بهبود Ùˆ ارتقاء كيفيت تصميم‌گيري‌ها شوند. پارامترهاي درست، مناسب، دقيق، با جزئيات Ùˆ قابل فهم هستند كه به عنوان ويژگي‌هاي اصلي اطلاعات مطرح مي‌شوند.

در مرحله بعدي فرايند، اطلاعات توسط پرسنل سازمان به دانش تبديل مي‌شوند .براي توليد دانش در يك فرايند نياز به اطلاعات، نيروي انساني Ùˆ مديريت دانش داريم. اطلاعات دانشي از مهمترين نتايج اين فرايند است كه باعث ايجاد مزيت رقابتي براي سازمان‌ها مي‌شود.

مفاهيم: مديريت داده‌ها چيست؟

اطلاعات چيست ؟

اطلاعات، داده‌هاي پردازش شده Ùˆ اعلائم ‌با مفهومي هستند كه به توصيف Ùˆ تعريف، داده‌ها‌ مي‌پردازند Ùˆ توسط گيرنده پيام درك Ùˆ تفسير مي‌شوند. در واقع ‌ با افزودن Ûµ آيتم به داده‌ها، اطلاعات بوجود‌ مي‌ايند. آيتم‌هاي چون؛ زمينه، محاسبه، طبقه‌بندي، اصلاح، چگالش يا خلاصه سازي.

از طرفي، اطلاعات بر اساس آيتم‌هاي چون؛ چه، Ú†Ù‡ زماني، Ú†Ù‡‌كسي، Ú†Ù‡ چيزي، چرا، چطور، چگونه Ùˆ كجا جمع‌اووري Ùˆ تعريف مي‌شود. به اين ترتيب اطلاعات لازم براي پاسخگوي به سئوالات مطرح جمع‌آوري Ùˆ به روز مي‌شوند. مجموع اطلاعات جمع‌اوري شده يك سيستم براي پاسخگوي به سئوالات، دانش سيستم گفته مي‌شود Ùˆ اين مرحله نهايي فرايند است.

فناوري و اطلاعات

در واقع، ارتباطات براي اينكه از اطلاعات تهيه شده استفاده كند Ùˆ پاسخ سئوال يا نياز‌هاي كاربران خود را ارائه دهد، بايد آن را در اختيار كاربران قرار دهد Ùˆ اين انتقال از طريق مفهوم ارتباطات انجام مي‌شود. اين ارتباط چندين شكل مختلف مانند؛ مكالمه حضوري، مكالمه تلفني، ملاقاتهاي رسمي، نامه‌ها‌ØŒ گزارش‌ها‌ØŒ اينترنت، اينترانت پيامك‌ها Ùˆ…در اين بين مطمئنا، ارتباطات نامطلوب نيز خواهيم داشت. ارتباطاتي برگرفته از نوشتارهاي ضعيف يا غير منطقي، طراحي بد، تصوير با كيفيت پايين، اختلالات فيزيكي Ùˆ…كه همه موجب عدم رضايت، گيرنده ارتباط خواهد شد.

بهترين نوع ارتباط نوعي از ارتباط است كه گيرنده Ùˆ فرستنده هر دو مفهوم يكساني را برداشت كنند Ùˆ علي رغم همه پيشرفت‌هاي قرن تكنولوژي هنوز ارتباطات مناسب به ندرت انجام مي‌شود. به همين دليل هر يك از مديران فناوري اطلاعات سازمان‌ها مي‌بايست با تدابير لازم Ùˆ آماده سازي بستر مناسب، نسبت به بهبود سطح ارتباطات سازمان خود اقدام كنند تا اين ارتباطات موثر Ùˆ مناسب همه‌گير شود.

تبديل اطلاعات

تبديل اطلاعات يعني تبديل اطلاعات بدست آمده از داده به شكلي از اطلاعات قابل درك Ùˆ استفاده مانند؛ اسكن كردن يك متن Ùˆ تبديل آن به يك فايل، اسكن عكس يا دانلود Ùˆ چاپ عكس، پرينت گرفتن مطالب آماده Ùˆ…
سيستم‌ها

سيستم، مجموعه‌اي از اجزاي به هم پيوسته است كه براي تحقق اهدافي واحد با هم در تعامل هستند. هر سيستم از ورودي‌ها‌ØŒ خروجي‌ها‌ØŒ فرايند، بازخورد Ùˆ محيط تشكيل شده است.

سيستم اطلاعات
سيستم اطلاعات، سيستمي براي كاربران سازمان است كه به منظور حمايت Ùˆ پشتيباني از تصميم گيري‌ها‌ØŒ اطلاعات تهيه مي‌كند. به عنوان مثال؛ يك سيستم حقوق Ùˆ دستمزد كه يك سيستم اطلاعاتي تلقي مي‌شود. اين سيستم به صورت دستي Ùˆ يا مكانيزه كار مي‌كند.

از انواع سيستم‌هاي اطلاعاتي مي‌توان به سيستم‌هاي؛ پردازش داده‌ها‌ØŒ سيستم اطلاعات مديريت، سيستم پشتيباني تصميم گيري، طرح جامع فناوري Ùˆ… اطلاعات اشاره كرد.

با توجه به رشد سريع فناوري اطلاعات درعرصه‌هاي مختلف Ùˆ همچنين نياز Ùˆ وابستگي رو افزون به آن به خصوص در سازمان‌ها، ارگان‌ها، شركت‌ها Ùˆ…موجب شده است كه داشتن، دانش فناوري اطلاعات Ùˆ ارتباطات روز به يكي از وظايف مهم مديران اين سازمان Ùˆ ارگان‌ها تبديل شود. يا اينكه آنان بايد با انتخاب بهترين كارشناس در اين زمينه سازمان يا ارگان Ùˆ شركت خود رادر سطح رقابتي به روز كنند.

مفاهيم: فراداده‌ چيست؟

فناوري اطلاعات

تكنولوژي است كه براي ذخيره، بازيابي ،انتقال Ùˆ پردازش اطلاعات استفاده مي‌شود.امروزه سازمانها Ùˆ موسسه‌هاي بيشماري از تكنولوژي اطلاعات استفاده مي‌كنند تا با بهره گيري از تكنولوزي ذخيره، بازيابي، انتقال Ùˆ پردا زش اطلاعات مديريت نويني رادر مجموعه خود اعمال كنند.

با توجه به اينكه فناوري اطلاعات هزينه‌هاي زيادي را به سازمان تحميل مي‌كند، مديران فناوري اطلاعات با درايت وتدبير، بايستي در طرح جامع فناوري اطلاعات سازمان، مسائل اقتصادي را به دقت تشريح Ùˆ عواقب آن را مورد بررسي قرار دهند تا در نهايت بتوانند بهترين گزينه را براي سازمان انتخاب كنند تا هماهنگ با ساير برنامه‌هاي سازمان Ùˆ در راستاي ايجاد ارزش افزوده قرار گيرد.

ذخيره سازي اطلاعات

هرگونه عملياتي كه اطلاعات را برروي يك رسانه ذخيره كند، معنا رسانه اينجا معنا خاص يك وسيله است كه قدرت ذخيره، بازيابي Ùˆ بازخواني آن اطلاعات ذخيره شده را داشته باشد. براي مثال؛ عمل ذخيره سازي اطلاعات يا رايت اطلاعاتي چون؛ مطلب، فيلم، موسيقي، برنامه Ùˆ… بر روي سي دي، دي‌وي دي، فلش Ùˆ.. است.

پردازش اطلاعات

هرنوع عمليات بر روي داده يا اطلاعات در مسير فرآيند توليد، ذخيره، بازيابي، انتقال اطلاعات Ùˆ يا تبديل داده به اطلاعات را به گونه‌اي كه اطلاعات موجود را با افزايش افزوده همراه سازد، پردازش اطلاعات تعريف مي‌كنند. براي مثال؛ محاسبه حقوق Ùˆ دستمزد، تهيه تراز مالي، محاسبه اقلام مورد نياز براي خريد Ùˆ… مثالي براي ايجاد ارزش افزوده اطلاعات است.

تبادل اطلاعات

هرنوع عملياتي كه برروي اطلاعات در مسير فرآيند توليد، ذخيره Ùˆ بازيابي اطلاعات انجام شود تبادل اطلاعات يا به تعبيري انتقال اطلاعات محسوب مي‌شود.مانند؛ ارسال يك يا چند فايل از كامپيوتري به كامپيوتر ديگر ØŒ مثال عيني‌تر،اينترنت است كه در آن انتقال اطلاعات از كامپيوتر مادر Ùˆ سرور ميزبان به كامپيوتر شماانجام مي‌شود.

تحليل اطلاعات

هر گونه عمليات Ùˆ فرآيندي كه به تحليل هوشمند، هدفمند Ùˆ هوش گراي اطلاعات بدل شود، تحليل اطلاعات گويند. تحليل اطلاعات Ùˆ پردازش اطلاعات درهوشمندي Ùˆ تحليل محتوايي دروني متفاوت هستند. اما از لحاظ خروجي Ùˆ ارزش افزوده اطلاعات برابر هستند. مانند؛ نرم افزارهاي هوشمند طراحي صنعتي Ùˆ ساختماني Ùˆ…

حذف يا پاك كردن اطلاعات

هر نوع فرآيندي كه باعث از بين رفتن Ùˆ خروج بخشي از اطلاعات در فرآيند ذخيره، بازيابي Ùˆ انتقال اطلاعات شود، حذف يا پاك كردن اطلاعات گفته مي‌شود. به عبارتي، حذف يا پاك كردن اطلاعات جز پردازشي است كه منجر به حذف اطلاعات موجود مي‌شود. مانند؛ حذف اطلاعات اضافه Ùˆ غيرضروري يك كامپيوتر. براي درك بيشتر يك خبرگزاري را در نظر بگيريد. اين خبرگزاري به فناوري اطلاعات مجهز است Ùˆ كليه عمليات خبري خود را با اتكا به اين فناوري انجام مي‌دهد، يعني بر اساس چهارعمل اصلي فنا‌اوري اطلاعات؛ ذخيره ØŒ بازيابي ØŒ پردازش Ùˆ انتقال اطلاعات…

حال، خبرنگار اين خبرگزاري طبق روال، خبر خود را به وسيله كامپيوتر تايپ Ùˆ ويراستاري مي‌كند. عكس‌هاي مطلب را نيز بايد توسط فتوشاپ اندازه كرده Ùˆ تبديل به عكس وب كند. در نهايت او مطلب خود را در قسمتي از كامپيوتر اداره براي رويت سردبير ذخيره مي‌كند،”ذخيره اطلاعات”.

سردبير اين خبرگزاري خبر را دريافت، بازخواني Ùˆ در صورت نيازتصحيح مي‌كند، “بازيابي اطلاعات”. بعد از تاييد نهايي اين مطلب روي سرور خروجي با يك فرمت خاص قرار مي‌گيرد، ” پردازش اطلاعات”. در بخش پاياني اين خبر برروي شبكه‌هاي اينترنتي منتشر مي‌شود، “انتقال اطلاعات”. بنابراين، چهار اصل اطلاعات در اين خبرگزاري مورد بهره‌برداري قرار گرفته است.

تاثير تكنولوژي ارتباطي بر مديريت رسانه

كليه عوامل Ùˆ خدماتي كه در انتقال اطلاعات در شبكه محلي Ùˆ جهاني، ذخيره اطلاعا ت، بازيابي اطلاعات، باز خواني Ùˆ پردازش اطلاعات كمك مي‌‌كنند، جز زيرساختار فناوري هستند. به دانش بهره گيري از اين زيرساختارها، فناوري اطلاعات Ùˆ ارتباطات گويند. البته مثالي كه ذكر شد هرگز تمام ابعاد خصوصيات Ùˆ ويژگيهاي فناوري اطلاعات را در بر نخواهد گرفت، تنها تعريف ساده از يك اصطلاح فني Ùˆ پيچيده بود.

مفاهيم: ارتباط و ارتباطات چيست؟

از طرفي، مفاهيم فناوري اطلاعات Ùˆ ارتباطات همان مفاهيم فناوري اطلاعات را شامل مي‌‌شود Ùˆ چهار عنصر؛ ذخيره اطلاعات، بازيابي اطلاعات، پردازش اطلاعات، انتقال اطلاعات را به همراه دارد. اما نقش انتقال اطلاعات در فناوري اطلاعات Ùˆ ارتباطات برجسته‌تر است Ùˆ به نوعي لوازم سخت افزاري Ùˆ مخابراتي مانند كامپيوترهاي ميان بر، شبكه‌هاي كامپيوتري، ماكرويوها، خطوط خاص مخابراتي ايكس، نقش اساسي دارند.

فناوري و اطلاعات

به عبارتي، ارتباطات نيز دراين ميان نقشي معادل اطلاعات را دارد. البتهاز نظر متخصصين امر تفاوتهايي در اين بين وجود دارد ولي در مجموع، هميشه نقش فناوري اطلاعات Ùˆ فناوري اطلاعات Ùˆ ارتباطات يكي فرض مي‌شود.

حال اين چهار عمل اصلي فناوري را كوتاه توضيح مي‌دهيم؛

تبديل اطلاعات؛ براي مثال اسكن كردن يك متن Ùˆ تبديل آن به يك فايل ،ذخيره سازي اطلاعات پس از تايپ خبر Ùˆ مقاله در حافظه ‌كامپيوتر خبرگزاري Ùˆ…

پردازش اطلاعات؛ ارقام Ùˆ اعداد با كامپيوتر، محاسباتي كه ممكن است در خبر‌هاي اقتصادي Ùˆ… درج شود واينكه مطلب يا خبري مورد پردازش Ùˆ ويرايش قرار گيرد…

تبادل اطلاعات؛ خبر به صورت فايل، ايميل، تلفن ويا فاكس به دفتر خبرگزاري ارسال مي‌شود.

تحليل اطلاعات؛ يك نرم افزار غلط‌هاي احتمالي را تصحيح Ùˆ خبر را ويرايش مي‌كند.

حذف يا پاك كردن اطلاعات؛ خبر يا مطلبي Ùˆ يا بخش از آن Ùˆ يا عكس‌هاي از مطلبي مورد تاييد سر‌دبير قرار نگرفته Ùˆ از خروجي خبرگزاري پاك مي‌شود…

به طور خلاصه؛ فناوري اطلاعات، فناوري مربوط به سخت افزار و نرم افزار كامپيوتر به منظور پردازش ، ذخيره سازي و انتقال اطلاعات است. فناوري اطلاعات مبحث جديدي است كه به سرعت رشد و توسعه يافته است.

آي تي، مهارت‌هاي همه جانبه‌ محاسبات، ذخيره سازي، اطلاعات Ùˆ ارتباطات است. آي تي، تغييرات بنيادي در دنياي كنوني ايجاد كرده Ùˆ خواهد كرد. تغييراتي در انجام روش‌هاي جديد تجاري، اقتصادي Ùˆ ارتباطي، ايجاد تفاوت Ùˆ تنوع بسيار در انجام كار‌هاي محاسباتي، نقشه كشي، طراحي، صنعتي، ايجاد سرگرمي‌هاي جديد، توليد يا ايجاد هنرهاي جديد Ùˆ…

تكنولوژي اطلاعات شامل موضوعاتي چون؛ علم Ùˆ تكنولوژي كامپيوتر است. علمي كه به طراحي، توسعه، نصب Ùˆ پياده‌سازي سيستم‌ها‌ØŒ نرم افزارهاي اطلاعاتي Ùˆ در واقع استفاده بهينه از كامپيوتردر حل انواع مسائل موجود مربوط مي‌شود .

اين علم روز به روز، نه! ساعت به ساعت، شايد هم بهتر است بگوييم؛ لحظه به لحظه خود را نو مي‌كند به گونه‌اي كه شما در اين عرصه شگفتي فناوري Ùˆ سرعت تغيير، نمي‌توانيد خود را با آن همگام سازيد.

براي نمونه به تغييراتي كه در سطح جوامع بشري صورت گرفته، اشاره مي‌كنيم. تغييراتي كه به جرات مي‌توان گفت كه تعداد كثيري از مردمان هنوز نتوانسته‌اند خود را با آن همگام سازند Ùˆ به همين دليل دردسر‌هاي بسياري براي خود Ùˆ جامعه بوجود آورده‌اند.

چطور سرور نام‌هاي دامنه (DNS) كار مي‌كند

مي‌دانيد كه در حال حاضر، اكثر صورت حساب‌ Ùˆ پرداخت‌ها، ثبت‌نام‌ها، خريد‌ها Ùˆ جستجو‌هاي ما بصورت كامپيوتري انجام‌ مي‌شود. اين يكي از كاربردهاي بسيار متنوع كامپيوتر است.

خدماتي كه كامپيوتر در حال حاضر ارائه مي‌دهد قابل شمارش نيست. ولي مي توان گفت از آموزش كودك خردسال شما گرفته تا گردش در فضاي خارج از جو زمين را مي‌توان در راسته كار‌ها Ùˆ كاربرد‌هاي كامپيوتر قرار داد.

امروزه به كشور‌Ùˆ مردماني هاي جهان سوم Ùˆ عقب مانده مي‌گويند كه با انقلاب فناوري اطلاعات Ùˆ ارتباطات بيگانه هستند. به عبارتي دانش كامپيوتري يا همان فناوري اطلاعات Ùˆ ارتباطات ندارند.
چرا كه فناوري تركيبي از مهارت‌ها‌ØŒ دانش‌ها، توانايي‌ها‌ØŒ مواد، ماشين‌ها‌ Ùˆ ابزارهايي است كه انسان از آنها براي اطلاع، انتقال، خدمات، تبديل Ùˆ يا تغيير مواد خام به مواد ارزشمند استفاده مي‌كند.

مديريت فناوري‌هاي ارتباطات Ùˆ اطلاعات

مسائل مديريتي در عصر تكنولوژي ارتباطات Ùˆ اطلاعات ايجاب مي‌كند كه آنان به سادگي از كنار نقش مهم اين فناوري ‌هاي ارتباطي Ùˆ اطلاعاتي رد نشوند.

مفاهيم: ارتباطات ديجيتال چيست؟

حضور گسترده كامپيوتر Ùˆ ابزارهاي جانبي آن به درون ساختار اجرايي Ùˆ اداري سازمان‌ها‌ ونيز گسترش روز آفزون انجام اطلاع‌رساني درمحيط شبكه جهاني اينترنت Ùˆ اينترنت امري است كه مديران مسئول بايد با توجه Ùˆ درايت خاص به آن نگاه كنند.

آنان بايد راهكارهاي مناسب Ùˆ متناسب با سازمان خود در جهت بهره‌برداري بهينه از اين فناوري به كار گيرند. هر چند، گسترش Ùˆ پيچيدگي علوم كامپيوتر Ùˆ فرايندهاي توليد تا توزيع اطلاعات با توجه به تنوع تخصص‌هاي علمي‌ Ùˆ فني به حدي است كه هيچ فردي نمي‌تواند به تنهايي در تمام ابزارهاي اطلاعاتي وارتباطي صاحب علم Ùˆ دانش‌ لازم باشد. با اين وجود مدير يك سازمان بايد در حد لازم از اطلاعات تخصصي Ùˆ پايه برخوردار باشد.

توجه به كاربران Ùˆ افرادي كه بايد با اين فناوري كار يا از اين فناوري استفاده كنند از جمله برنامه‌ريزي‌هاي مهم در مديريت Ùˆ هدايت راهبردي است. اين امر با برگزاري دوره‌هاي آموزشي بر اساس نياز گروههاي كاري، ترغيب Ùˆ تشويق كارمندان Ùˆ كارشناسان بايد صورت گيرد تا از اين مهم يعني فناوري ارتباطات Ùˆ اطلاعات بهره‌برداري شود.

با همزماني ايجاد اختلالات و كندي سرعت در لايه دسترسي به شبكه جهاني اينترنت و بروز شايعات و ابراز نگراني ها پيرامون ارتباط آن با راه اندازي فاز نخست پروژه اي تحت عنوان شبكه ملي اطلاعات يا همان اينترنت ملي، اين مقوله تبديل به يكي از بحث برانگيزترين موضوعات در روزهاي اخير شده است.

با توجه به اظهارنظرهاي منتشر شده از سوي نهادها و منابع رسانه اي رسمي و غير رسمي كه اخيراً بنا بر شرايط موجود، بازتاب وسيعي ميان مردم داشته است، لزوم يك نگاه صحيح به اين موضوع، بيش از پيش احساس مي شود. در اين مقاله، سعي بر آن است تا ضمن بررسي تمامي جوانب اين پروژه، به دغدغه هاي مخاطبان نيز پاسخي جامع ارايه داده تا در نهايت، موجب منطقي شدن سطح نگراني ها و افزايش سطح آگاهي جامعه شود.

شبكه ملي اطلاعات يا اينترنت ملي

در ابتداي ورود اينترنت به كشور در سال ۱۳۶۸، بحثي ميان پژوهشگاه دانش هاي بنيادي (مركز تحقيقات فيزيك نظري و رياضيات) به عنوان متولي ورود اينترنت و مخابرات مطرح بود كه نشان از مخالفت شديد مسئولان مخابرات با ورود اينترنت به ايران داشت. دكتر سياوش شهشهاني، جانشين رياست وقت پژوهشگاه، در مصاحبه اي ضمن اشاره به اين موضوع، اعلام مي كند:

” از همان ابتدا، در مخابرات ايران كساني بودند كه اعتقادي به اينترنت نداشتند. آن ها فكر مي‌كردند اينترنت يك مد روز است Ùˆ زود فراموش مي‌شود. آن ها كوشش مي‌كردند شبكه اي محدود‌تر به نام X25 را راه‌اندازي كنند Ùˆ مي‌گفتند هر نوع فعاليت شبكه‌اي، بايد تحت همين شبكه انجام شود “.

اما در تمام اين سال ها، نه تنها اينترنت رو به افول نگذاشت، بلكه هم اكنون دو ميليارد نفر در جهان كاربر اينترنت هستند كه پيش بيني مي شود اين رقم در سال ۲۰۲۰ به پنج ميليارد نفر هم افزايش يابد. در كشور ما نيز ۳۶٫۵ ميليون كاربر وجود دارد كه بيشترين تعداد در بين كشورهاي منطقه است.

نخستين فردي كه واژه ” شبكه ملي اينترنت ” را مطرح كرد، عبدالمجيد رياضي، معاونت سابق فناوري اطلاعات وزارت ارتباطات بود كه مرداد ماه ۱۳۸۵ضمن ارايه اين مفهوم، در تعريف Ùˆ توجيهش گفت:

” اينترنت در دنيا به يك كلمه خاص تبديل شده است Ùˆ از هر‌كس هم بپرسيد، مي‌گويد اينترنت شبكه‌اي است كه كامپيوترهاي دنيا را به هم متصل مي‌‌كند. اما از نظر من كه كارم را به صورت تخصصي دنبال مي‌كنم، اينترنت تعريف ديگري دارد. اگر بشود شبكه‌اي درست كرد كه ويژگي‌هاي اينترنت را داشته باشد، در سطح محدود، توزيع شده Ùˆ در نهايت قابليت اتصال به شبكه جهاني را هم داشته باشد، براي من اهميت دارد. حالا شما هر اسمي كه مي‌‌خواهي روي آن بگذار. ما اسم آن را مي‌گذاريم ” اينتر نت ملي “.

محمد سليماني، وزير سابق ارتباطات و فناوري اطلاعات، مدتي بعد در مصاحبه اي با خبرگزاري فارس، ضمن اعلام خبر اجرايي شدن شبكه اينترنت ملي از مهر ماه سال ۱۳۸۵، گفت:

” طبق برنامه ريزي زمانبندي شده، چارچوب كلي اين شبكه طراحي Ùˆ تعيين شد Ùˆ طراحي مفهومي آن نيز مراحل پاياني خود را طي مي كند … طراحي جزيي اين شبكه نيز در شهريور ماه سال جاري صورت خواهد گرفت Ùˆ از مهر امسال اينترنت ملي اجرايي خواهد شد. البته شايد با توجه به منابع مالي در نظر گرفته شده به صورت وسيع Ùˆ يا محدود اجرا شود … اين شبكه طبق پيش بيني ها ظرف دو يا سه سال آينده به شكل مطلوب خواهد رسيد “.

وي در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره به واژه اينترنت ملي، عنوان كرد:

” اينترنت ملي تنها يك نام است Ùˆ شايد اسم آن تغيير كند. چون اينترنت براي مردم قابل حس Ùˆ فهم تر بود، ما اين نام را براي آن برگزيديم كه فكر مي كنيم نام زيبايي نيز است … با اجراي اين شبكه، اينترنت Ùˆ سرويس هاي متنوع اينترنتي ارزان قيمت در اختيار مردم قرار مي گيرد. مباحثي چون امنيت Ùˆ حفظ اطلاعات در درون كشور نيز با اجراي اينترنت ملي تحقق مي يابد “.

رضا تقي پور، وزير ارتباطات Ùˆ فناوري اطلاعات، در اواخر بهمن ماه سال جاري، در آيين امضاي منشور همكاري بين وزارت ارتباطات Ùˆ فناوري اطلاعات Ùˆ اتاق بازرگاني، صنايع Ùˆ معادن ايران، ضمن بيان اين كه : ” شرايط كشور ما طوري نيست كه سرعت اينترنت را بدون قيد Ùˆ شرط افزايش دهيم، شبكه ملي اطلاعات، راه حلي است كه براي رفع مشكل سرعت اينترنت پيدا كرده ايم “ØŒ اظهار داشت: ” با راه اندازي شبكه ملي اطلاعات، پهناي باند لازم براي كسب Ùˆ كارها فراهم خواهد شد “.

پشتوانه اين اظهار نظرها، مبحثي بود كه نخست در برنامه چهارم توسعه مورد توجه قرار گرفت و بعدها به قانون پنجم توسعه هم راه پيدا كرد. در فصل چهارم برنامه پنجم توسعه و طبق مفاد ذيل ماده ۴۶ آن كه مهم ترين ماده مربوط به فناوري اطلاعات در برنامه پنجم قلمداد مي شود، شبكه ملي اطلاعات، عبارت است از:

” شبكه‌اي مبتني بر قـرارداد اينترنت (IP) به ‌همراه سوئيچ ها Ùˆ مسيرياب ها Ùˆ مراكز داده‌اي، به صورتي كه درخواست هاي دسترسي داخلي Ùˆ أخذ اطلاعاتي كه در مراكز داده داخلي نگهداري مي‌شوند به هيچوجه از طريق خارج كشور مسيريابي نشود Ùˆ امكان ايجاد شبكه‌هاي اينترانت Ùˆ خصوصي Ùˆ امن داخلي در آن فراهم شود “.

در يك نگاه كلي و با توجه به برنامه پنجم توسعه كه به موجب آن، وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات ملزم به اجراي اين طرح شده است، هدف طراحان اينترنت ملي را مي توان ايجاد شبكه اي يكپارچه يا به قول مهندس عبدالمجيد رياضي، يك ابر شبكه شامل ديتا سنتر هاي عظيم در داخل كشور دانست كه ضمن يكپارچه سازي و توانمند سازي شبكه داخلي كشور، همه سايت هاي ايراني، ميزباني وب سايت هاي خود را به آن ديتاسنترها سپرده تا در نهايت، كاربران بتوانند با سرعت بيشتر و بدون پرداخت هزينه پهناي باند خارجي و همچنين با امنيت و نظارت بهتر، به وب سايت هاي ايراني متصل شوند.

متولي شبكه ملي اطلاعات

دكتر شهشهاني، قائم مقام وقت پژوهشگاه دانش هاي بنيادي كه از آورندگان اينترنت به كشور محسوب مي شود، ارديبهشت ماه ۱۳۸۵ در گفتگويي با روزنامه شرق، تفكر راه اندازي اينترنت ملي را نتيجه دعوا بر سر توليت اينترنت دانسته و مي گويد:

” مركز ما از سال‌ها قبل اين طرح را دنبال مي كرد چرا كه اعتقاد داشتيم با افزايش روز افزون كاربران اينترنتي، ما بايد يك نقطه تماس داخلي داشته باشيم. ولي گاهي به نظر مي آيد بعضي كساني كه در پروژه اينترنت ملي شريك هستند با چنين تفكري جلو نيامده‌اند Ùˆ تفكر بر سر توليت است، به جاي اين كه مطرح شود اگر ما نقطه تماس داخلي داشته باشيم اين كار به نفع مصرف كننده داخلي است. به همين علت من فكر مي‌كنم بايد سعي كنيم اين تمايل به انحصار Ùˆ توليت را كنار بگذاريم Ùˆ به سوي منافع استفاده كننده گام برداريم “.

اگر Ú†Ù‡ در حقيقت، سازمان هايي نظير شوراي‌عالي فناوري اطلاعات، شوراي‌عالي انفورماتيك، مركز توسعه فناوري اطلاعات Ùˆ رسانه‌هاي ديجيتال وزارت ارشاد، شوراي‌عالي اطلاع‌رساني، وزارت ارتباطات Ùˆ فناوري اطلاعات، معاونت علمي Ùˆ فناوري رياست‌جمهوري، پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي (مركز تحقيقات فيزيك نظري Ùˆ رياضيات)ØŒ شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي، مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي، سازمان نظام صنفي رايانه‌اي Ùˆ چند سازمان ديگر، هر كدام خود را از مناظر مختلف محتوايي، نظارتي Ùˆ يا ارتباطي، متولي كل يا بخشي از اينترنت كشور مي داند Ùˆ به قولي، در حال حاضر اينترنت كشور نه از نبود متولي، بلكه از وفور متولي رنج مي برد، اما در اين ميان، از منظر زيرساختي Ùˆ ارتباطي، از همه بيشتر نقش شركت ارتباطات زيرساخت (به نمايندگي از وزارت ارتباطات Ùˆ فناوري اطلاعات) از سويي Ùˆ پژوهشگاه دانش هاي بنيادي (به نمايندگي از وزارت علوم، تحقيقات Ùˆ فناوري) از طرفي ديگر، پررنگ تر است.

به هر حال، پس از همه بحث ها بر سر متولي گري اينترنت ملي، مجلس هشتم در برنامه پنجم توسعه، مشخصاً وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات را مكلّف به ايجاد و توسعه شبكه ملي اطلاعات مي نمايد كه مي توان آن را متولي اصلي راه اندازي اينترنت ملي در كشور نيز دانست.

طرح هاي مشابه اينترنت ملي در جهان

اينترنت ملي، از نظر فني، البته با كاربردها و تفاوت هاي ساختاري مختلف، نمونه هاي مشابهي در دنيا دارد. براي مثال، در مقياس هاي وسيع اين طرح، مي توان از شبكه باند وسيع استراليا (NBN) و طرح پهناي باند ملي ايالات متحده آمريكا نام برد. شبكه Kwangmyong در كره شمالي و internet II ميان برخي مراكز پژوهشي آمريكا، از مقياس هاي محدودتر آن به شمار مي رود.

در كره شمالي، اين پروژه به موازات شبكه اينترنت اما به صورت مستقل از آن، با هدف محدوديت ارتباطات خارجي كاربران و تأمين نيازهاي ارتباطي داخلي راه اندازي شده است ولي در استراليا و ايالات متحده آمريكا، در جهت تقويت دسترسي كاربران به منابع اطلاعاتي شبكه جهاني اينترنت با سرعت بيشتر و كيفيت بالاتر اجرا گشته است.

نكته اي كه در بررسي شبكه هايي چون NBN استراليا و طرح پهن باند ملي ايالات متحده آمريكا حايز اهميت است، مقياس زمان بندي و هزينه هاي بالاي اجراي اينگونه پروژه ها است. به عنوان مثال، در پروژه NBN كه صرفاً به بهبود زيرساخت هاي ارتباطي مي پردازد، بالغ بر ۳۵٫۹ بيليون دلار (بيش از پنجاه هزار ميليارد تومان) هزينه گشته و با وجود صرف هزينه هاي گزاف، پيش بيني شده است كه تا پايان سال ۲۰۲۱ بتواند در حدود ۹۳% از جمعيت بيست ميليون نفري استراليا را تحت پوشش خود قرار دهد.

ايجاد امنيت با شبكه ملي اطلاعات

اهميت امنيت فضاي مجازي و حفظ و حراست از اطلاعات ملي و شخصي هموطنان، يكي از اهدافي است كه باعث شده تا دولتمردان، پروژه شبكه ملي را كليد زده و تلاش نمايند كه آن را در كوتاهترين زمان ممكن عملياتي كنند. با ايجاد شبكه ملي اطلاعات كه مهمترين دستاورد آن، ايجاد امنيت و مصون ماندن از حملات اينترنتي عنوان شده است، به طور قطع با يك تحول و انقلاب بزرگ در تأمين امنيت فضاي مجازي كشور، روبرو خواهيم بود.

معاون فني وزارت اطلاعات در نخستين همايش ملي دفاع سايبري كه با همكاري پژوهشكده فناوري اطلاعات Ùˆ ارتباطات جهاد دانشگاهي Ùˆ سازمان پدافند غير عامل كشور برگزار شد، با اشاره به لزوم استفاده از ضد بدافزار ملي Ùˆ به روز، اظهار داشت كه: ” شبكه اينترنت عامل تهديد يا ابزار جاسوسي نيست، بلكه خود تهديد Ùˆ جاسوس است “.

رضا تقي پور، وزير ارتباطات Ùˆ فناوري اطلاعات نيز در اين همايش، با اشاره به تصميمات راهبردي كشور در عرصه راه اندازي زيرساخت هاي دفاع سايبري، گفت: ” حمايت از بومي سازي نرم افزار Ùˆ ايجاد زيرساخت هاي امن ارتباطي از جمله مهمترين تصميمات راهبردي در عرصه دفاع سايبري است كه در اين راستا اولين مرحله از اين شبكه، خردادماه سال Û±Û³Û¹Û± به زير بار مي رود “.

وي ايجاد سامانه امنيتي Ùˆ راه اندازي مركز Û²Û´ ساعته رخدادهاي امنيتي در سازمان فناوري اطلاعات ايران را از ديگر اقدامات صورت گرفته در زمينه امنيت Ùˆ دفاع سايبري عنوان كرد Ùˆ گفت: ” تمامي سازمان ها Ùˆ نهادهاي اجرايي كشور بايد نسبت به راه اندازي گروه فوريت هاي امنيت رايانه اي اقدام كنند كه اين تكليف، از سال آينده مورد نظارت وزارت ارتباطات Ùˆ فناوري اطلاعات قرار مي گيرد “.

تقي پور، همچنين در آيين امضاي منشور همكاري بين وزارت ارتباطات Ùˆ فناوري اطلاعات Ùˆ اتاق بازرگاني، صنايع Ùˆ معادن ايران، ضمن اعلام اين كه ” اينترنت ذاتاً ناامن Ùˆ شبكه ملي اطلاعات ذاتاً امن است Ùˆ اميدواريم با راه اندازي شبكه ملي اطلاعات، موضوع امنيت فضاي مجازي نيز حل شود “ØŒ گفت: ” در حال حاضر، واردات نرم افزارهاي امنيتي ممنوع Ùˆ بازار به سمت استفاده از محصولات داخلي هدايت شده است … در زمينه ورود نرم افزارهاي امنيتي محكم ايستاده ايم، چرا كه امنيت وارداتي، امنيت نيست Ùˆ مانند قفلي است كه كليد آن را از دزد خريده باشند “.

ايشان ابلاغ سياست هاي نظام در فضاي افتا را از جمله برنامه هاي راهبردي براي صيانت از اسرار كشور و ايمني آن در برابر هجمه هاي دشمن عنوان كرد و ادامه داد: اين سياست ها كه در ۹ بند به آن تأكيد شده است تمامي دستگاه ها و نهادهاي اجرايي را در جهت يكپارچگي امنيت فرا مي خواند.

وي ايجاد آزمايشگاه ها، حمايت از صنعت داخلي و شركت هاي دانش بنيان، ايمن سازي زير ساخت ها و ممنوعيت خريد خارجي به صورت غير كنترل شده را از جمله اقدامات وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات در ارتباط با دفاع سايبري برشمرد.

بنابراين، با عملياتي شدن پروژه شبكه ملي اطلاعات، سازمان هاي تأمين كننده امنيت كشور در نظر دارند كه هر ايراني، هنگام اتصال به شبكه، علاوه بر شناسه اينترنتي خود داراي يك شناسه اينترانتي منحصر به فرد نيز شده و تمامي اطلاعات صاحب آن شناسه، براي مسئولان امنيتي به سهولت قابل دسترس باشد تا در پيگيري جرايم اينترنتي و امنيتي با موانعي نظير عدم همكاري شركت هاي توزيع كننده خارجي در اعلام اطلاعات شخص خاطي روبرو نباشند. از طرف ديگر، در صورت قطع ارتباط ايران با شبكه جهاني اينترنت به هر دليلي (چه از طرف نهادهاي مربوطه داخلي، چه بر اثر حوادث غير مترقبه بر بسترهاي ارتباطي با شبكه جهاني و چه به علت تحريم هاي خارجي)، ارتباطات دروني كشور با مشكل مواجه نشود. همچنين، به دنبال ميزباني وب سايت هاي ايراني در داخل كشور، نظارت و كنترل محتواي وب سايت ها هم به سهولت امكان پذير باشد.

قطع ارتباط ايران با شبكه جهاني اينترنت، ضمن اين كه از بحث برانگيزترين موضوعات در مقوله شبكه ملي اطلاعات مي باشد، بيش از همه، موجبات نگراني مشتركين فعلي اينترنت را فراهم كرده است.

آنچنان كه در بخشنامه هاي مختلف صادر شده توسط وزارت ارتباطات به توزيع كنندگان اينترنت كشور و همچنين سخنان مسئولان اين وزارتخانه مشهود است، قرار نيست كه ارتباط ايران با شبكه جهاني اينترنت قطع شود بلكه يكي از اهداف طرح اينترنت ملي، فراهم آوردن امكاني است كه در صورت قطع احتمالي ارتباط ايران با شبكه جهاني اينترنت، دسترسي به شبكه داخلي اطلاعاتي كشور، به صورت كامل برقرار باشد.

تقي پور، در آيين امضاي منشور همكاري بين وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات و اتاق بازرگاني، صنايع و معادن ايران، تأكيد كرده است كه شبكه ملي اطلاعات، جاي اينترنت را نمي گيرد بلكه مكمل آن بوده و بستر اصلي تعاملات دولت الكترونيك مي باشد كه با راه اندازي آن، مشكل پهناي باند و امنيت فضاي مجازي نيز حل خواهد شد.

همچنين، ايشان بيان كرد كه: ” در كنار شبكه ملي اطلاعات، اينترنت را به عنوان يك سرويس به همان شكلي كه تاكنون وجود داشته است، كماكان خواهيم داشت Ùˆ پهناي باند داخل را به صورت امن Ùˆ حفاظت شده، براي كسب Ùˆ كار اقتصادي Ùˆ حريم شخصي خانوارها توسعه خواهيم داد “.

وي تلويزيون اينترنتي، ويدئو درخواستي، آموزش از راه دور، دوركاري، سلامت الكترونيكي Ùˆ تجارت الكترونيكي را از جمله برنامه‌هاي قابل ارايه بر روي شبكه ملي اينترنت عنوان كرده Ùˆ افزود: ” شبكه ملي اينترنت يا شبكه اطلاعات ملي بر پايه پروتكل اينترنت طراحي شده Ùˆ يكي از زير ساخت هاي اصلي دولت الكترونيك محسوب مي شود Ùˆ پهناي زياد باند، ارسال تصوير، صوت Ùˆ حجم زياد اطلاعات، از ويژگي هاي اين شبكه است “.

قابل ذكر است كه در ذيل ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه، وزارت ارتباطات در كنار راه اندازي شبكه ملي اطلاعات، مكلّف به افزايش ضريب دسترسي خانوارها به اينترنت و نيز متعاقب آن، افزايش پهناي باند اينترنت بين الملل شده است. بدين صورت كه در برنامه پنجم توسعه، وزارت ارتباطات بايد:

” امكان دسترسي پرسرعت مبتني بر توافقنامه سطح خدمات را به صورتي فراهم نمايد كه تا پايان سال دوم كليه دستگاه هاي اجرايي Ùˆ واحدهاي تابعه Ùˆ وابسته Ùˆ تا پايان برنامه، Û¶Û°% خانوارها Ùˆ كليه كسب Ùˆ كارها بتوانند به شبكه ملي اطلاعات Ùˆ اينترنت متصل شوند. ميزان پهناي باند اينترنت بين‎الملل Ùˆ شاخص آمادگي الكترونيك Ùˆ شاخص توسعه دولت الكترونيك بايد به گونه‎اي طراحي شود كه سرانه پهناي باند Ùˆ ساير شاخص هاي ارتباطات Ùˆ فناوري اطلاعات در پايان برنامه در رتبه دوم منطقه قرار گيرد “.

به عبارت بهتر، برنامه پنجم توسعه علاوه بر اين كه اشاره اي به جايگزيني شبكه اي به جاي اينترنت ندارد، به معناي ايجاد بيش از دوازده ميليون پورت پر سرعت اينترنت در كشور است. بدين ترتيب كه قرار است يك شبكه ملي اطلاعات، تدارك ديده شده و بستر امني براي اشتراك اطلاعات در درون كشور فراهم گردد تا با پيوستن همه ارگان ها به آن، گامي كارساز در راه رسيدن به دولت الكترونيك در كشور برداشته شود. گامي بزرگ كه قرار است كشورمان را در سال ۱۳۹۵ (سال پاياني برنامه پنجم توسعه) به جايگاه دومي منطقه هم برساند.

مشكلات و موانع فراروي پروژه اينترنت ملي

يكي از مهمترين مشكلات و موانع ايجاد شبكه ملي اطلاعات را مي توان عدم وجود ديتا سنتر عظيم داخلي جهت ميزباني تمام وب سايت هاي ايراني دانست كه به دليل هزينه هاي بالا و محدوديت منابع از يك سو و شرايط تحريمي در جهت خريد سرورهاي مورد نياز و همچنين نبود تخصص كافي نسبت به تأمين امنيت آن، عملاً راه اندازي آن دور از ذهن است. چنانچه در حال حاضر، به دليل همين محدوديت ها، حتي سايت برخي از بانك ها مانند بانك پارسيان و بعضي از خبرگزاري هاي دولتي هم بر روي سرور هاي خارجي ميزباني مي شوند.

تقي پور، ضمن اعتراف به موفق نبودن در زمينه توليد تجهيزات Ùˆ سخت افزار در داخل كشور، مي گويد: ” بدون هيچ سابقه فني، چگونه مي توانيم وارد بازار فناوري هاي نوين شويم كه توسط چند كمپاني بزرگ تسخير شده است “.

مسئله مهم ديگر، عدم وجود DNS سرور يا به عبارتي صحيح تر root سرور مناسب جهت راهنمايي مرورگرها در شبكه ملي اطلاعات به سمت سرورهاي مقصد است.

هم اكنون در دنيا سيزده root سرور وجود دارد كه ۹ تا از آن ها در ايالات متحده قرار دارد. براي مثال، ICANN كه در واقع پايگاه اطلاعاتي اصلي آدرس هاي عمومي ثبت شده در شبكه جهاني اينترنت بوده و ساير DNS سرورها يا به اصطلاح Mirror ها از آن تغذيه اطلاعاتي مي شوند، از معروف ترين آن ها است.

يكي از ابهاماتي كه تا كنون مسئولان وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات به آن پاسخ روشني نداده اند، جايگزين مناسب براي اين root سرورها است. زيرا به دليل شرايط تحريمي ايران، اخذ مجوز و دسترسي احداث حتي يك Mirror در داخل كشور نيز دور از تصور است.

با اين وجود، اخيراً وزارت ارتباطات Ùˆ فناوري اطلاعات با بخشنامه طرح جداسازي اينترنت از اينترانت كه به شركت هاي توزيع كننده اينترنت در كشور ابلاغ شد، اينگونه پاسخ به اين ابهام را به آينده موكول كرده است كه: مراكز ارايه‌دهنده خدمات ميزباني داخلي بايد نام دامنه‌هاي سايت‌هاي ميزباني‌شده به آدرس‌هاي عددي خصوصي اينترنتي متناظر با آنها را صرفاً از طريق سرورهاي DNS كه در آينده توسط سازمان فناوري اطلاعات ايران اعلام خواهد شد، تبديل كنند.

مشكل Ùˆ مانع مهم ديگر را مي توان اينگونه بيان كرد كه بنابر شواهد، قرار است در طرح اينترنت ملي به هر كاربر دو آدرس IP يكي براي اتصال به شبكه جهاني اينترنت Ùˆ ديگري براي اتصال به شبكه كشوري اينترانت اختصاص داده ‌شود كه آدرس IP معتبر (IP Valid) براي اينترنت Ùˆ آدرس IP نامعتبر (IP Invalid) براي اينترانت كشوري استفاده مي‌شود. پيرو آن، تمامي توزيع كنندگان اينترنت مي بايد تغييرات عمده‌اي در سيستم‌هاي صورتحساب‌گيري Ùˆ ساير نرم‌افزارهاي ارتباط با مشتري خود اعمال كنند كه اين امر، علاوه بر صرف هزينه‌هاي زياد، مستلزم زمان كافي است، چرا كه با اختصاص دو IP به هر كاربر، بايد تمام ظرفيت‌هاي موجود هم تا دو برابر افزايش يابد.

در عين حال، با اصرار مسئولان وزارت ارتباطات بر اعمال تنظيمات در لايه دسترسي، همه مودم‌هاي سمت مشتركان نيز بايد تعويض شود كه هزينه جديدي را به كاربران تحميل مي‌كند. اين موضوع در حال حاضر به شدت موجب اختلاف ميان شركت هاي توزيع كننده اينترنت Ùˆ وزارت ارتباطات Ùˆ فناوري اطلاعات شده است به صورتي كه شانه ساز زاده، از اعضاي هيأت مديره سازمان نظام صنفي رايانه‌اي كشور، مي گويد: ” به وزارت ارتباطات Ùˆ فناوري اطلاعات پيشنهاد داده‌ايم اين تغييرات در ديتاسنترهاي شركت‌هاي تأمين‌كننده پهناي باند صورت گيرد اما آن ها به دنبال اين هستند تا اين طرح بر روي مودم مشتركان اجرا شود “. اضافه بر اين، در مواردي همچون اتصال تلفن هاي همراه به اينترنت، حتي پياده سازي اين موضوع در لايه دسترسي، از لحاظ تئوريك هم محل ابهام است.

يكي ديگر از موانع بر سر راه پروژه اينترنت ملي، سرويس جستجوگر ملي و ايميل ملي است. جستجوگري كه بتواند تمامي وب سايت هاي ميزباني شده در داخل كشور را پايش كرده و جوابگوي نيازهاي كاربران در جستجوي اطلاعات خاص باشد و از طرف ديگر، نياز به يك ايميل داخلي است كه بتواند در صورت قطع ارتباط ايران با شبكه جهاني اينترنت، قابل سرويس دهي به كاربران ايراني باشد.

در سال هاي اخير، طرح هاي مختلفي براي اجراي اين دو سرويس، توسط وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات مورد بررسي قرار گرفته و در بعضي از موارد هم به صورت جزيي تا حدودي به مرحله اجرا درآمده است كه در نتيجه تمامي آن تلاش هاي نافرجام، عدم امكان عملياتي راه اندازي اين سرويس ها به صورت متمركز در داخل كشور، بيش از پيش نمايان شده است.

سازمان فناوري اطلاعات در فراخواني تحت عنوان مشاركت در فجر (فراهم‌سازي جويشگر رايانه‌اي) Ùˆ فخر (فراهم‌سازي خدمات رايانامه‌اي) از همه شركت هاي فعال در حوزه فناوري اطلاعات دعوت به همكاري نمود تا شايد بتواند با بهره گيري از ظرفيت Ùˆ تخصص شركت هاي خصوصي، اين سرويس ها را در داخل كشور راه اندازي نمايد. حال آنكه در نگاهي كلي، اطمينان به شركت هاي خصوصي در جهت تأمين امنيت اطلاعات محرمانه Ùˆ شخصي كاربران نظير اطلاعات حساب هاي بانكي Ùˆ … قطعاً ابهام بزرگي را در جهت استفاده از اين گونه سرويس ها براي كاربران فراهم مي كند تا جايي كه حتي در صورت عملياتي شدن، نمي توان اقبال عمومي Ùˆ بهره گيري از اين سرويس ها را انتظار داشت.

معماري چيست ؟
معماري، هنر و فن طراحي و ساختن بناها، فضاهاي شهري و ديگر فضاهاي دروني و بيروني براي پاسخ هماهنگ به نيازهاي كاركردي و زيباشناسانه است.
معماري هنر و ذوق است !
معماري بيش از اينكه تكنيك و فن باشد، هنر و ذوق است. در واقع مي توان گفت ظاهر و نماي شهرها را مهندسان معمار مي سازند. معماري، كه برخي آن را مادر هنرها مي دانند، قدمتي بسيار طولاني در تاريخ دارد و در ايران نيز به سال ها پيش از اسلام باز مي گردد.
مهندس معمار چه كار مي كند ؟
كسي كه طراح و سازنده بناها و ساختمان ها مي باشد، مهندس معمار است. مهندس معمار، نقشه هاي ساختمان هاي جديد و برنامه بازسازي و محافظت از ساختمان هاي قديمي را طراحي مي كند. همچنين كار مهندس معمار طرح ريزي تركيب و نحوه قرار گيري مجموعه اي از ساختمان ها و فضاهاي اطراف آنها نيز مي باشد. او اين كارها را با تكيه بر علم مهندسي، ذوق هنري و شناختي كه از فرهنگ، آداب و رسوم، جغرافياي انساني و طبيعي محل مورد نظر خود دارد، انجام مي دهد.

نمونه فعاليت هاي مهندس معمار …
مهندس معماري مي‌تواند در زمينه‌هاي زير فعاليت كند :

طراحي (تك بنا يا مجموعه زيستي كوچك)، از طراحهاي اوليه تا مراحل اجرايي كار و طراحي اجزا و عناصر تشكيل دهنده بنا
رهبري و سرپرستي دفاتر مشاور معماري (مهندسي مشاور(

نظارت عمومي و عالي بر صحت انجام كار در عمليات اجرايي ساختماني (مهندسي ناظر)

مديريت Ùˆ هماهنگي اجرايي پروژه‌هاي معماري (مديريت پروژه)

تأسيس و سرپرستي مؤسسات پيمانكاري و احداث ساختمان

همكاري با كليه متخصصيني كه كار آنها به نحوي با ساماندهي محيط زيست مرتبط است. مانند اكولوژيست‌ها، جغرافي دانان، اقليم شناسان، برنامه ريزان اقتصادي Ùˆ اجتماعي Ùˆ…

طراحي پارك‌ها Ùˆ ميادين شهري Ùˆ محوطه سازي آنها

مشاركت در پروژه‌هاي برنامه ريزي Ùˆ طراحي شهري Ùˆ شهرسازي

طراحي تك بناها در مقياس كوچك و انجام دكوراسيون داخلي

انجام كارهاي پژوهشي و آموزشي در زمينه طراحي فضا
دقت، نظم، خلاقيت Ùˆ ….
مهندس معمار بايد روش مند و منطقي باشد. همچنين بايد برنامه هاي طراحي و نقشه كشي كامپيوتري را بداند و بتواند در شرايط كاري پرفشار كار كند. مهندس معمار بايد فردي دقيق، منظم و خلاق باشد و با تكيه بر قدرت تجسم، ذوق هنري و علم مهندسي خود به طراحي نقشه ي ساختمان هاي مختلف بپردازد.

تفاوت كار مهندس عمران و مهندس معمار
كار مهندس معمار با مهندس عمران در گرايش سازه شباهت هايي دارد. اما يك تفاوت اساسي بين آنها اين است كه مهندس عمران در طراحي بنا صرفا به اصول فني توجه مي كند ولي مهندس معمار علاوه بر اصول فني، به جنبه هاي زيبايي شناختي، روانشناسي و فرهنگي آن بنا نيز توجه دارد. مهندس معمار معمولا بر اساس ايده هاي فردي، نيازهاي جامعه، قوانين و مقررات موجود و خواست و سليقه كارفرما، كار طراحي ساختمان ها و بناها را انجام مي دهد.

ساعت كار مهندس معمار
معماري مانند بسياري از مشاغل نيست كه بتوان ساعات كاري مشخصي براي آن تعريف كرد. مهندس معمار به طور مداوم با كار خود درگير بوده و ساعت كاري براي او خيلي معنايي ندارد. محل كار مهندس معمار در دفاتر كاري و در محل پروژه هاي ساخت و ساز است و در محل پروژه بايد از لباس هاي ايمن از جمله كلاه و كفش مجهز استفاده كند.

نياز جامعه امروز ايران به مهندسين معمار
صنعت ساخت Ùˆ ساز كشور دچار مشكلاتي است. از مهم ترين ها آنها مي توان به از دست دادن هويت ملي Ùˆ تاريخي معماري ايراني Ùˆ اسلامي Ùˆ عدم استفاده از دستاوردهاي اين معماري اصيل Ùˆ در كنار آن عدم استفاده صحيح از يافته ها Ùˆ دستاوردهاي استاندارد معماري نوين نام برد. به عنوان مثال هنوز مشكلات اساسي از جمله عدم استفاده از سيستم هاي تهويه مناسب، عدم توجه به لزوم متناسب بودن موقعيت جغرافيايي ساختمان با ويژگي هاي آن، استفاده از طرح هايي كه فضاي پرت Ùˆ غيرقابل استفاده در ساختمان را زياد مي كند Ùˆ … در ساختمان سازي ما وجود دارد. براي رفع اين مشكلات نياز به تدبير Ùˆ اقدام مسئولان Ùˆ همكاري متخصصان اين حوزه از جمله مهندسان معمار مي باشيم.
وظايف مهندس معمار
مهندسين معماري با توجه به اينكه در چه محيط هاي كار مي كنند داراي وظايف مختلفي مي باشند. ما در اينجا مهمترين وظايف آنها را به صورت طبقه بندي شده اشاره كرده ايم. هر يك از مهندسين معماري با توجه به اينكه در چه محيطي و چه شركت يا سازماني فعاليت مي كنند چند وظيفه از وظايف زير را بر عهده دارند.

يافتن پروژه جديد از طريق بازاريابي و دادن توضيحات لازم براي مشتري

مشورت با مشتري براي تعيين نياز مشتري و الزامات لازم براي ساختمان ها

بررسي و تحليل شرايط و خصوصيات زمين و محوطه ساخت و ساز

تعيين خصوصيات فيزيكي و كمي طرح همراه با تخمين مواد و تجهيزات لازم و هزينه يابي و زمان بندي اوليه پروژه

تهيه طرح ها و نقشه هاي پروژه با استفاده از نرم افزارهاي طراحي و مدلسازي كامپيوتري

همكاري با ساير مهندسان از جمله مهندسان تاسيسات مكانيك، مهندسان برق Ùˆ … در انجام محاسبات فني Ùˆ تاسيسات مكانيكي Ùˆ برقي Ùˆ …

نظارت بر كار تكنسين ها و كارگران

بستن قرارداد با پيمانكاران

مديريت پروژه هاي ساخت و ساز

بازديد از محل پروژه براي اطمينان يافتن از پيشرفت آن مطابق با برنامه

مدن هاي گوناگون در پيشرفت علم نجوم سهيم بوده اند. در اين مقاله دستاوردهاي تمدن هاي گوناگون مانند بابِل، يونان و اسلام را در اخترشناسي با هم ورق مي زنيم و همچنين با چگونگي گذر علم نجوم از مرحله زمين مركزي به مرحله خورشيد مركزي آشنا شده و افراد تاثيرگذار در نجوم را نيز بيشتر مي شناسيم. با تكرا همراه باشيد.

هنگامي كه انسان غارنشين به آسمان بالاي سر خود نگاه مي كرد، تغييرات منظرره آسمان، شب و روز و تغييرات سيماي ماه برايش پرسش برانگيز و شگفتي ساز بود. شايد بتوان پيدايش دانش اخترشناسي را از آن هنگام دانست. اين كنجكاوي هاي موجب داستان سرايي و اسطوره سازي درباره پديده هاي نجومي مي شد. براي مثال، ابداع صورت هاي فلكي و اسطوره هاي آن ها از نمودهاي بارز اين مطلب است. اين مسير تا به آن جا ادامه يافت كه منجمان باستان تا قرن ها از روي حركت و موقعيت ستاره ها و سيارات به طالع بيني يا پيشگويي درباره حوادث آينده مي پرداختند.

از سوي ديگر، نظم تكرار برخي از پديده ها مانند شب Ùˆ روز، حركت ظاهري خورشيد، اهله ماه Ùˆ … انسان را به اين فكر واداشت كه اين پديده ها را به صورت شاخص براي آغاز يا پايان فعاليت هاي روزمره اش مانند كشاورزي، شكار Ùˆ دريانوردي قرار دهد Ùˆ به نوعي، كارهايش را براساس زمان سنج هاي سالانه يا ماهانه انجام دهد. براي مثال، در يونان باستان با پديدار شدن خوشه پروين در آسمان صبحگاهي در فصل بهار در نيمكره شمالي، فعاليت هاي دريانوردي آن ها آغاز مي شد. در طول تاريخ، تمدن هاي مختلف در اخترشناسي تحول آفرين بوده اند. مسير تحول تاريخي نجوم از انسان هاي بدوي آغاز مي شود Ùˆ تمدن هاي بابل، مصر، يونان، اسلام Ùˆ … هر كدام به نوعي در پيشرفت آن نقش داشته اند؛ تا اين كه در قرن شانزدهم ميلادي، انقلابي در اخترشناسي روي داد Ùˆ پايه هاي اخترشناسي جديد بنيان گذاري شد. در اين ميان، شخصيت هاي گوناگوني در اين تحولات نقش داشته اند كه نام آن ها در تاريخ ماندگار شده است؛ افرادي مانند بطلميوس، بيروني، كپرنيك، گاليله Ùˆ … كه نه تنها به پيشرفت نجوم كمك كردند، بلكه در جهان علم نيز شاخص Ùˆ ممتاز بودند.
بناهاي نجومي پيش از تاريخ

امروزه بررسي نجوم پيش از تاريخ بر اساس بناها Ùˆ سنگ نوشته هاي به جا مانده صورت مي گيرد. در سال Û±Û¹Û¶Ûµ ميلادي، جرالد هاكينز با انتشار كتابي، علم باستان شناسي نجومي را مورد توجه عموم قرار داد. او در كتابش گفته بود: “بناي استونهنج (Stonehenge) در جنوب انگلستان، رصد خانه اي پيش تاريخي بوده است.”

امروزه بررسي نجوم پيش از تاريخ بر اساس بناها Ùˆ سنگ نوشته هاي به جا مانده صورت مي گيرد. در سال Û±Û¹Û¶Ûµ ميلادي، جرالد هاكينز با انتشار كتابي، علم باستان شناسي نجومي را مورد توجه عموم قرار داد. او در كتابش گفته بود: “بناي استونهنج (Stonehenge) در جنوب انگلستان، رصد خانه اي پيش تاريخي بوده است.” استونهنج بنايي است كه از آرايش چندين سنگ بزرگ ايستاده تشكيل شده است. احتمالا اين بنا در سال هاي بين Û²Û¸Û°Û° تا Û±Û°Û·Ûµ قبل از ميلاد (Ù‚.Ù…) ساخته شده است.

استونهنج بنايي است كه از آرايش چندين سنگ بزرگ ايستاده تشكيل شده است. احتمالا اين بنا در سال هاي بين ۲۸۰۰ تا ۱۰۷۵ قبل از ميلاد (ق.م) ساخته شده است. پژوهش ها نشان مي دهند كه اگر در جهت هاي خاصي نسبت به سنگ هاي اين بنا بايستيم، با استفاده از موقعيت سنگ ها مي توان موقعيت طلوع خورشيد را در روز اول تابستان در افق شمال شرقي و همچنين بعضي پديده هاي نجومي ديگر را مشخص كرد. به نظر مي رسد كه مردم آن زمان، استونهنج را ساختند تا با رصد موقعيت طلوع و غروب خورشيد و ماه، تقويمي ابداع كنند تا كارهاي روزمره شان را براساس آن انجام دهند. البته برخي از اخترشناسان اعتقاد دارند كه آن ها از اين بنا براي پيش بيني ماه گرفتگي ها (خسوف) نيز استفاده مي كرده اند.

استونهنج تنها بناي سنگي نجومي نيست. تعدادي سازه هاي سنگي از اين دست در انگلستان و شما اروپا شناخته شده است. به نظر مي رسد كه برخي از اين بناها از لحاظ ساختماني، به ويژه نسبت به موقعي طلوع خورشيد در آغاز تابستان، جهت گيري هاي نجومي دارند.
اخترشناسي در تمدن هاي اوليه
چين

تصور بر اين است كه چيني ها حدود ۱۵ هزار سال ق.م نخستين بار ستاره ها ار در گروه هايي قرار دادند كه ما امروزه آن ها را صورت هاي فلكي مي ناميم. آن ها حتي پيش از سال ۱۴۰۰ ق.م نيز تقويم داشتند. منجمان چيني رصدهاي زياد و ارزشمندي انجام داده اند. براي مثال، ۳۷۲ دنباله دار را مشاهده و ثبت كرده اند. اين رصدها در خلال سال هاي ۱۶۲۱ ق.م تا ۶۱۱ ق.م انجام شده است. امروزه اخترشناسان از اين يادداشت ها براي شناسايي دنباله دارهاي تناوبي استفاده مي كنند. يكي از رصدهاي جالب توجه و معروف آن ها، ثبت انفجار ابر نواختر سال ۱۰۵۴ ميلادي در صورت فلكي ثور (گاو) بوده است. در آن زمان، ناگهان اين ستاره به درخشندگي زيادي رسيد و با چشم غير مسلح ديده شد. البته با گذشت زمان، دوباره كم نور شد. امروزه اخترشناسان، سحابي به جا مانده از آن انفجار را با تلسكوپ هاي بزرگ رصد كرده اند.
مصر

اخترشناسان در مصر قديم، كاهن بودند و فقط اجازه داشتند كه علم نجوم را ياد بگيرند. پيشينه رصدهاي مصريان شناخته شده نيست. شايد به اين دليل كه كاهنان سعي مي كردند كتاب هاي نجومي را ميان خودشان حفظ كنند.

اخترشناسان مصري دوره تناوب حركت سيارات را با رصد تعيين كردند. برخي از پژوهشگران اعتقاد داند كه ساعت هاي آبي، عقربه اي و آفتابي نخستين بار پيش از قرن هفتم ق.م در مصر توسعه يافتند. همچنين آن ها براي زاويه سنجي در آسمان ابزارهاي قابل حملي را ساخته بودند. به نظر مي رسد كه رصدهاي منجمان مصري چندان دقيق نبوده و دانسته هاي رياضي آن ها اندك بوده است. از اين ر در مواردي كه به رياضيات پيشرفته نياز بوده است، به ساده سازي متوسل مي شدند.
بابِل

بابلي ها يكي از تمدن هاي پيشرفته در بين النهرين را داشتند. آن ها براي محاسبه حركت ماه و سيارات روش هايي را ابداع كردند. رياضيات بابلي هاي پيشرفته تر بود. آن ها ۶۰ را مبناي عددي قرار دادند. اكنون ما يك دايره را به ۳۶۰ درجه، يك درجه را به ۶۰ دقيقه و يك دقيقه را به ۶۰ ثانيه تقسيم مي كنيم و اين روش از آن ها اقتباس شده است. اخترشناسان بابلي رصدكنندگان ماهري بودند. در كتيبه هاي به جا مانده از آن ها، گزارش هاي دقيقي از رصد خورشيد گرفتگي ها به چشم مي خورد. آن ها متوجه شدند كه خورشيد گرفتگي ها در دوره اي منظم به نام ساروس كه معادل ۱۸ سال و ۱۱ روز است، تكرار مي شوند. منشا دايره البروج و تعدادي از صورت هاي فلكي كه امروزه كاربرد دارند، به تمدن بابل باز مي گردد.
يونان

نجوم در يونان بر پايه نجوم بابلي ها Ùˆ مصريان شكل گرفت؛ اما نجوم در يونان بسيار پيشرفت كرد Ùˆ راه هاي تحليلي جديدي براي تعبير پديده هاي نجومي ابداع شد. اين گرايش علمي به كيهان احتمالا در آغاز به دليل تفكرات دو فيلسوف يوناني يعني طالس Ùˆ فيثاغورس بود. اخترشناسان يونان به پژوهش ها Ùˆ رصدهاي خود صورت رياضي Ùˆ هندسي دادند. اين، كاري بود كه در تمدن ها پيشتر مانند بابل تا اين حد انجام نشده بود. افلاطون (Û´Û²Û¸ – Û³Û´Û· Ù‚.Ù…) استدلال مي كرد كه كامل ترين شكل هندسي، دايره است. بنابراين، هر حركتي در عالم، دايره اي Ùˆ يا تركيبي از دايره است. پس از آن، اخترشناسان، همه حركت هاي اجرام آسماني را بر اساس قانون “حركت دايره اي يكنواخت” تحليل كردند.

امروزه مي دانيم كه حركت ظاهري ستاره ها Ùˆ سيارات در آسمان در مدت يك شبانه روز، ناشي از حركت وضعي زمين است. اما منجمان آن روزگار، تصور مي كردند كه زمين ثابت است Ùˆ اجرام آسماني به دور زمين مي گردند. مخالفان حركت زمين مي گفتند: “اگر زمين مي چرخد، چرا اشيا به طور قائم سقوط مي كنند؟ چرا بر اثر چرخش زمين، گردبادهاي مداوم وجود ندارد؟”

آگاهي نداشتن از برخي قوانين فيزيك، چنين پرسش هايي را ايجاد مي كرد. فيثاغورس نخستين كسي بود كه زمين را كروي دانست. او اعتقاد داشت كه ستاره ها، خورشيد، ماه Ùˆ پنج سياره (شناخته شده در آن روزگار) همگي بر كره اي قرار دارند كه آن ها را حمل مي كند. اقليدوس سيندوسي (Û´Û°Û¹ – Û³ÛµÛ¶ Ù‚.Ù…) كه شاگرد افلاطون بود، نظر فيثاغورس را گسترش داد. او عقيده داشت كه ستاره ها روي كره اي ثابت Ùˆ سيارات، خورشيد Ùˆ ماه روي كره هاي متحدالمركز حمل مي شوند. او براي هر حركت، مانند گردش روزانه، حركت سالانه ستاره ها Ùˆ … يك كره جداگانه در نظر مي گرفت.

ارسطو (Û³Û¸Û´ – Û³Û²Û² Ù‚.Ù…) نيز يكي از مشهورترين فيلسوفان يونان باستان بود كه اخترشناسان براي دو هزار سال، مدل عالم را بر مبناي نظرياتش پذيرفتند. او عقيده داشت كه عالم به دو بخش تقسيم مي شود:

يكي، زمين كه تغيير پذير است؛ و ديگري، آسمان كه ثابتت و تغيير ناپذير است. ارسطو زمين را در مركز عالم قرار داد. به همين دليل مدل او را زمين مركزي مي نامند. او تعداد كره هايي را كه اقليدوس پيشنهاد كرده بود، به ۵۶ رساند. اين فرض را هم مطرح كرد كه ممكن است حركت روزانه ظاهري آسمان به دليل گردش زمين به دور خودش باشد؛ اما به دليل نامعلومي او اين فرض را رد كرد. ارسطو با دو دليل مهم اثبات كرد كه شكل زمين كروي است؛ اول اين كه در هنگام ماه گرفتگي، شكل سايه زمين كه روي ماه مي افتد، دايره است و جسم كروي، سايه اي دايره اي ايجاد مي كند.

دومين استدلال اين بود كه اگر شخصي بر سطح زمين از شمال به جنوب يا برعكس حركت كند، در افق ديد او ستاره هايي ناپديد و ستاره هاي جديدي پديدار مي شوند. تنها توجيه اين مساله اين است كه شخص بايد در سطح كروي حركت كرده باشد.

حدود يك قرن پس از ارسطو در اسكندريه، اخترشناس معروفي به نام اَريستارخوس ساموسي (Û³Û±Û° – Û²Û³Û° Ù‚.Ù…) زندگي مي كرد. او عقيده داشت كه خورشيد Ùˆ ستاره ها ثابت اند Ùˆ خورشيد در مركز كره آسمان قرار دارد. اريستارخوس، زمين را كره اي مي دانست كه به دور خودش Ùˆ به دور خورشيد مي گردد. احتمالا او نخستين كسي بوده كه فرضيه خورشيد مركزي را مطرح كرده است. اما بيشتر نوشته هاي او از بين رفته است. اريستارخوس فاصله ماه Ùˆ خورشيد را نسبت به قطر زمين اندازه گرفت؛ اما به دليل فرض هاي نامناسب نتيجه محاسبات او دور از واقعيت است.

اخترشناسان يوناني بعدي، فرضيه خورشيد مركزي را رد كردند؛ چون استدلال مي كردند كه اگر زمين به دور خورشيد بگردد، در زمان هاي مختلف سال به دليل پديده اختلاف منظر (يكي از مهم ترين Ùˆ دقيق ترين روش هاي اندازه گير فاصله ستاره ها تا زمين)ØŒ موقعيت ستاره ها در آسمان بايد جابه جا شود. البته امروزه مي دانيم كه فاصله ستاره ها از ما بسيار زياد است. از اين رو، زاويه اختلاف منظر حتي براي نزديك ترين ستاره ها نيز بسيار بسيار كوچك است. در نتيجه، اندازه گيري آن با ابزارهاي اخترشناسان يونان در آن زمان ممكن نبود.اِراتوستن (Û²Û·Û° – Û±Û¹Û¶ Ù‚.Ù…) در اسكندريه، رئيس كتابخانه بود. شهرت او به اين دليل است كه با روش هوشمندانه اي محيط زمين را محاسبه كرد.يكي از برزگ ترين اخترشناسان پيش از ميلاد، اَبَرخُس (Û±Û¹Û° – Û±Û²Û° Ù‚.Ù…) بوده است. كارهاي او بسيار چشمگير Ùˆ جالب توجه بوده است. ابرخس، رصدخانه اي در جزيره رُدِز ساخت Ùˆ فهرستي از مشخصات Ùˆ موقعيت Û¸ÛµÛ° ستاره تهيه كرد. او ستاره ها را بر اساس درخشندگي ظاهري شان در شش گروه يا قدر رده بندي كرد. امروزه مقياس قدر ظاهري او با تغييراتي همچنان كاربرد دارد (وقتي به ستاره هاي مي نگريم، بازرترين تفاوت آن ها را اختلاف درخشندگي ظاهرشان مي بينيم. درخشندگي ظاهري ستاره ها را براي ناظر زميني قدر ظاهري مي گويند). شايد جالب توجه ترين كشف او، توجه به تغيير مكان قطب شمال آسماني باشد. ابرخس با بررسي رصدهايي كه در خلال يك قرن Ùˆ نيم پيش از او انجام شده بود، دريافت كه محور گردش زمين مي گردد Ùˆ جهت فضايي آن تغيير مي كند. امروزه اين را حركت تقديمي مي نامند. يك دور گردش فضايي محور زمين Û²Û¶ هزار سال طول مي كشد. ابرخس، اسطرلاب را اختراع يا تكميل كرد (شكل زير. با اسطرلاب مي توان ارتفاع ستاره ها، ماه Ùˆ خورشيد را تعيين كرد. همچنين اسطرلاب، نمودارها Ùˆ صفحه هايي دارد كه تعيين مكان ستاره ها نسبت به افق، تعيين مكان خورشيد Ùˆ ماه Ùˆ سيارات را نسبت به ستاره هاي ثابت Ùˆ تعيين زمان را ممكن مي كند. اخترشناسان قديم با استفاده از اسطرلاب، زمان طلوع Ùˆ غروب ستاره ها، خورشيد Ùˆ ماه Ùˆ سيارات را تعيين مي كردند. از اسطرلاب در اندازه گيري هاي زميني هم مي توان استفاده كرد. مثلا مي توان فواصل اجسام، ارتفاع كوه Ùˆ عمق چاه را اندازه گرفت). اين ابزار تا قرن ها پس از او، مهم ترين ابزار اخترشناسان در تمدن ها گوناگون بود.

ابرخس، اسطرلاب را اختراع يا تكميل كرد. با اسطرلاب مي توان ارتفاع ستاره ها، ماه و خورشيد را تعيين كرد. همچنين اسطرلاب، نمودارها و صفحه هايي دارد كه تعيين مكان ستاره ها نسبت به افق، تعيين مكان خورشيد و ماه و سيارات را نسبت به ستاره هاي ثابت و تعيين زمان را ممكن مي كند. اخترشناسان قديم با استفاده از اسطرلاب، زمان طلوع و غروب ستاره ها، خورشيد و ماه و سيارات را تعيين مي كردند. از اسطرلاب در اندازه گيري هاي زميني هم مي توان استفاده كرد. مثلا مي توان فواصل اجسام، ارتفاع كوه و عمق چاه را اندازه گرفت

آخرين اخترشناس Ùˆ رياضيدان دوران باستان، بطلميوس نام دارد. زمان Ùˆ مكان تولد او مشخص نيست. اما او در حدود سال Û±Û´Û° ميلادي در اسكندريه زندگي مي كرده است. بطلميوس به مدل ارسطويي عالم صورت رياضي داد Ùˆ مدل زمين مركزي ارسطو را كامل كرد. همان طور كه گفتيم، اخترشناسان يونان اعتقاد داشتند كه اجرام آسماني در مسيرهاي دايره اي يكنواخت به دور زمين مي گردند؛ اما با فرض مسيرهاي دايره اي ساده، حركت هاي بازگشتي (رجوعي) سيارات قابل توجيه نبود. بطلميوس براي توجيه حركت بازگشتي سيارات، حركت آن ها را در دو مسير دايره اي توضيح داد. او حركت سيارات را به اين شكل نشان داد كه آن ها روي يك دايره ران (فلك تدوير) به طور يكنواخت روي دايره اي بزرگ تر به نام فلك حامل دور مي زنند. البته در مدل او، زمين كمي دورتر از مركز قرار داشت. بطلميوس بر اساس اين طرح، حركت سيارات را با دقت مناسبي محاسبه كرد.بطلميوس براي توجيه حركت بازگشتي سيارات، حركت آن ها را در دو مسير دايره اي توضيح داد. او حركت سيارات را به اين شكل نشان داد كه آن ها روي يك دايره ران (فلك تدوير) به طور يكنواخت روي دايره اي بزرگ تر به نام فلك حامل دور مي زنند. البته در مدل او، زمين كمي دورتر از مركز قرار داشت. بطلميوس بر اساس اين طرح، حركت سيارات را با دقت مناسبي محاسبه كرد.حدود سال Û±Û´Û° ميلادي بطلميوس نتيجه كارهاي خود Ùˆ ديگر اخترشناسان يونان را در كتابي به نام “مَجِسطي” عرضه كرد. البته نام اصل اين كتاب چيز ديگري بود؛ اما بعدها اخترشناسان مسلمان، اين كتاب را “مجسطي” ناميدند كه امروزه نيز به همين نام است. كتاب مجسطي تا حدود Û±ÛµÛ°Û° سال بعد معتبرترين كتاب اخترشناسي Ùˆ مدل زمين مركزي بطلميوس هم معتبرترين نظر درباره توجيه حركت سيارات به حساب مي آمد.مدرسه اسكندريه تا پنج قرن بعد نيز پابرجا بود. اما پس از بطلميوس، پيشرفت نجوم عملا در يونان متوقف شد.
تمدن اسلام

تا حدود هزار سال بعد هم نجوم در ميان اخترشناسان مسلمان رواج داشت Ùˆ در واقع نجوم عمدتاً از يونان به كشورهاي اسلامي انتقال يافت. بسياري از كتاب هاي اخترشناسي از يوناني به عربي ترجمه شدند؛ از جمله “مجسطي” كه مهم ترين كتاب نجومي در ميان اخترشناسان مسلمان به شمار مي رفت. يكي از دلايل گرايش مسلمانان به نجوم، نزديكي كانون نجوم يونان به سرزمين هاي اسلامي بود. ديگر اين كه بسياري از فريضه هاي ديني اسلام با پديده هاي نجوي ارتباط دارد. همان طور كه مي دانيد، اداي فريضه نماز، با پديده هاي نجومي مانند طلوع Ùˆ غروب خورشيد، سپيده صبح Ùˆ … ارتباط دارد.

منجمان مسلمان براي تعيين جهت قبله Ùˆ محاسبه زمان دقيق نمازها، به مثلثات كروي نياز داشتند. البته مثلثات كروي در ديگر محاسبات نجومي نيز كاربرد داشته است Ùˆ دارد. بطلميوس براي محاسبات مربوط به مثلثات كروي از شيوه نادقيقي استفاده مي كرد. به نظر مي رسد كه از شش رابطه جديد مثلثاتي (يعني سينوس، كسينوس، تانژانت، كتانژانت، سكانت Ùˆ كسكانت)ØŒ پنج مورد از آن ها در رياضيات Ùˆ نجوم دوره اسلامي ريشه دارند Ùˆ فقط سينوس خاستگاه هندي دارد.ابوريحان بيروني منجم مشهور ايراني در قرن چهارم هجري براي نخستين بار مثلثات كروي را به صورت علمي مستقل ارائه داد.در تقويم مسلمانان، آغاز ماه هاي قمري به رويت هلال در آغاز هر ماه بستگي دارد. البته در مورد پديده هايي مانند طلوع Ùˆ غروب، روش هاي محاسباتي منجمان يونان در دسترس مسلمانان بود، اما در مورد رويت هلال، در نجوم يونان كاري انجام نشده بود. منجمان مسلمان با رصدهايي به ضابطه هاي گوناگوني در زمينه رويت هلال دست يافتند.يكي از مهم ترين كارهاي منجمان مسلمان، نامگذاري ستاره ها بود. بسياري از نام هاي امروزي ستاره هاي نيز مستقيما عربي است، Ùˆ يا به نوعي تغيير شكل يافته از عربي، همچنان كاربرد دارند. اين نام ها در كتاب “صورالكواكب” از عبدارحمن صوفي، منجم بزرگ ايراني قرن چهارم هجري قمري آمده است. او در اين كتاب، موقعيت ستاره ها را مشخص كرده Ùˆ از صورت هاي فلكي نقاشي هايي كشيده است.يكي از مهم ترين كارهاي منجمان مسلمان، نامگذاري ستاره ها بود. بسياري از نام هاي امروزي ستاره هاي نيز مستقيما عربي است، Ùˆ يا به نوعي تغيير شكل يافته از عربي، همچنان كاربرد دارند. اين نام ها در كتاب “صورالكواكب” از عبدارحمن صوفي، منجم بزرگ ايراني قرن چهارم هجري قمري آمده است. او در اين كتاب، موقعيت ستاره ها را مشخص كرده Ùˆ از صورت هاي فلكي نقاشي هايي كشيده است.از ديدگاه كلي، منجمان مسلمان بيشتر پيرو منجمان يونان بودند. آن ها فرضيه زمين مركزي بطلميوس را پذيرفتند؛ اما با گذشت زمان Ùˆ طي قرن ها، خطاهاي مدل بطلميوسي در پيش بيني موقعيت سيارات جمع Ùˆ زياد شد. آن ها كوشش مي كردند با تغييراتي، مدل بطلميوس را براي عصر خود تصحيح كنند. به اين ترتيب، نقدها Ùˆ مدل هاي جديدي از هيات بطلميوسي عرضه شدند كه البته همه آن ها، زمين مركزي بودند.منجمان مسلمان نتيجه رصدهاي نجومي را كه انجام مي دادند، در جدول هايي وارد مي كردند. آن ها مجموع اين جدول هاي Ùˆ روش هاي محاسباتي را در كتاب هايي به نام “زيج” جمع آوري مي كردند. برخي از مهم ترين زيج هاي دوره اسلامي عبارتند از: “زيج صابي” ازبتاني حدود Û²Û¹Û° هجري قمري (Ù‡.Ù‚)ØŒ “زيج جامع كوشيار” از كوشيار گيلاني حدود Û³Û¹Û° Ù‡.Ù‚ØŒ “زيج ايلخاني” از خواجه نصيرالدين طوسي حدود Û¶Û´Û° Ù‡.Ù‚ØŒ “زيج خاقاني” از غياث الدين جمشيد كاشاين حدود Û¸Û²Û° Ù‡.Ù‚ Ùˆ “زيج الغ بيك” حدود Û¸Û´Û° Ù‡.Ù‚.
انقلاب كپرنيك در اخترشناسي

نيكولاس كوپرنيك، اخترشناس لهستاني در قرن شانزدهم، تحولي بنيادي در اخترشناسي پديد آورد. فرضيه زمين مركزي از بطلميوس براي حدود Û±ÛµÛ°Û° سال تنها نظر معتبر درباره توصيف عالم بود Ùˆ كليسا به شدت از آن دفاع مي كرد. هركس در نظرات ارسطو Ùˆ بطلميوس ترديد مي كرد، مورد اذيت Ùˆ آزار قرار مي گرفت.كپرنيك در زمان تحصيل در كالج به اخترشناسي علاقه مند شد. در آن سال ها، او نظرات بطلميوس را مورد ترديد قرار داد Ùˆ اين عقيده را مطرح كرد كه “خورشيد در مركز عالم قرار دارد Ùˆ سيارات به دور آن مي گردند”. البته او هم مانند اخترشناسان يوناني تصور مي كد كه “ستاره هاي بر كره اي ثابت Ùˆ بدون حركت قرار دارند؛ اما به دليل حركت وضعي زمين به نظر مي رسد كه به دور زمين مي گردند”. بر اين اساس، نظريه “خورشيد مركزي” او صحيح بود؛ اما تصور كلي او از عالم درست نبود.كپرنيك با كليسا ارتباط نزديكي داشت Ùˆ براي اين كه از آزار كليسا در امان بماند، نظراتش را فقط به صورت دست نوشته هايي در ميان دوستان نزديكش توزيع كرده بود. او چند سال از وقت خود را براي نوشتن كتابي به نام “گردش اجرام آسماني” صرف كرد. كپرنيك ويراستاري نهايي محاسبات رياضي كتاب را در پايان عمر Ùˆ در هنگام بيماري انجام داد. متاسفانه او صورت نهايي كتاب چاپ شده را نديد Ùˆ از دنيا رفت.كپرنيك در كتابش، نادرست بودن نظريه بطلميوس را ثابت نكرد؛ چون در آن زمان، شواهدي براي رد آن شناخته نشده بود. نكته جالب توجه اين بود كه روش محاسبه كپرنيك Ùˆ بطلميوس براي موقعيت سيارات، هر دو به اندازه دو درجه خطا داشتند. تفاوت در اين بود كه كپرنيك، خورشيد را در مركز منظومه شمسي مي دانست Ùˆ عقيده داشت كه سيارات در مداهايي به دور آن مي گردند. كپرنيك به اين نكته پي برد كه اگر سيارات نزديك تر به خورشيد، سريع تر Ùˆ سيارات دورتر آهسته تر به دور خورشيد بگردند، مي توان حركت بازگشتي (رجوعي) سيارات دورتر از زمين (مانند مريخ) را بدون در نظر گرفتن فلك تدوير توضيح داد. در آن زمان، برتري نظريه خورشيد مركزي كپرنيك نسبت به نظريه بطلميوس فق صورت ساده تر Ùˆ زيباتر آن بود.

گاليله، مدافع كپرنيك

گاليلئو گاليله در سال ۱۵۶۴ ميلادي در پيزاي ايتاليا متولد شد. او در آغاز ورود به دانشگاه در رشته پزشكي تحصيل مي كرد، اما علاقه واقعي او به رياضيات، مكانيك و نجوم بود. ترديدي نيست كه گاليله در رياضيات با استعداد بوده است؛ چون چهار سال پس از رها كردن رشته پزشكي، به درجه استادي رياضيات در دانشگاه پيزا رسيد. در سال ۱۶۰۹ ميلادي او با استفاده از چند عدسي، يك تلسكوپ ساخت؛ البته او نخستين سازنده تلسكوپ نبود؛ اما او نسختين كسي بود كه با تلسكوپ به مشاهده اجرام آسماني پرداخت. كشف هايي كه او با تلسكوپ انجام داد، بسيار جالب توجه بودند و مسير دانش اخترشناسي را تغيير داد. گاليله، ماه را رصد كرد و متوجه شد كه سطح ماه، صاف و هموار نيست. او حتي ارتفاع كوه هاي ماه را از روي سايه آن ها محاسبه كرد. از مهم ترين كشف هاي گاليله با تلكسوپ، مشاهده شكل هاي هلالي زهره (شبيه شكل هاي هلالي ماه) بود. اين كشف چند نتيجه داشت؛ اول اين كه نشان داد سيارات از خود نوري ندارند. ديگر اين كه براساس نظر بطلميوس، زهره در ميان زمين و خورشيد قرار دارد و به دور زمين مي گردد. اگر اين نظر درست بود، شكل هاي هلالي زهره همواره نازك ديده مي شدند. اما گاليله شكل هاي هلالي نيمه (تربيع) و نزديك به كامل از زهره مشاهده كرد. به اين ترتيب نتيجه گرفت كه زهره در مسيري ميان زمين و خورشيد، به دور خورشيد مي گردد. اين، يكي از شواهدي بود كه پيروزي نظريه خورشيد مركزي كپرنيك را بر نظريه زمين مركزي بطلميوس نشان داد.اما گاليله شكل هاي هلالي نيمه (تربيع) و نزديك به كامل از زهره مشاهده كرد. به اين ترتيب نتيجه گرفت كه زهره در مسيري ميان زمين و خورشيد، به دور خورشيد مي گردد. اين، يكي از شواهدي بود كه پيروزي نظريه خورشيد مركزي كپرنيك را بر نظريه زمين مركزي بطلميوس نشان داد.

افزون بر اين، گاليله با تلسكوپ، قمرهاي مشتري را رصد كرد. او پس از چند شب رصد، متوجه شد كه آن ها به دور مشتري مي گردند. اين كشف نيز اهميت زيادي داشت. چون برخي از مخالفان نظريه كپرنيك اعتقاد داشتند كه “اگر زمين به دور خورشيد بگردد، ماه از زمين جدا مي ماند!”. اين كشف نشان داد كه ممكن است در حين حركت جسم، اجرامي نيز به دور آن بگردند.

گاليله لكه هاي خورشيد را نيز رصد كرد و متوجه شد كه آن ها در سطح خورشيد پديدار و ناپديد مي شوند. او با اين كشف، نظر ارسطو را مبني بر اين كه اجرام آسماني ثابت و بي تغييرند، رد كرد.

گاليله در سال Û±Û¶Û°Û± ميلادي كتابي را با عنوان “پيك آسماني” منتشر كرد. او در آن كتاب، اجرامي را كه با تلسكوپ مشاهده كرده بود، توصيف كرد Ùˆ نشان داد كه رصدهايش نظريه خورشيد مركزي كپرنيك را تاييد مي كنند. پس از اين، كتاب ديگري را با عنوان “گفت Ùˆ گويي درباره دو مجموعه اصلي جهان” منتشر كرد. اين كتاب گفت Ùˆ گويي ميان سه دوست درباره نظريه بطلميوس Ùˆ كپرنيك بود. گاليله در سال Û±Û¶Û³Û³ ميلادي به دليل نظراتش از سوي دستگاه تفتيش عقايد كليسا مورد بازجويي قرار گرفت. آن ها گاليله را مجبور كردند كه خود را گناهكار بداند Ùˆ عقيده اش را انكار كند. براي مجازات، گاليله را به وطنش تبعيد كردند Ùˆ او ده سال پايان عمرش را در آنجا گذراند.

مدت زمان ميان مرگ كپرنيك و گاليله ۹۹ سال است كه آن را مي توان مرحله گذر از نظريه بطلميوس به كپرنيكي دانست. در اين دوره، نجوم جديد پايه گذاري شد.
تيكو براهه

سه سال پس از انتشار كتاب كپرنيك، اخترشناس مشهور دانماركي به نام تيكو بِراهِه (Û±ÛµÛ´Û¶ – Û±Û¶Û°Û± ميلادي) به دنيا آمد. تيكو رصدگر دقيقي بود. او پي برد كه موقعيت هاي واقعي سيارات با موقعيت هاي محاسبه شده آن ها در جدول ها، بسيار متفاوت است Ùˆ براي نظريه پردازي درباره حركات سيارات، به رصدهاي طولاني تر Ùˆ دقيق تر نياز است. فردريك دوم، پادشاه دانمارك از تيكو حمايت كرد Ùˆ او توانست رصدخانه بزرگي را در جزيره هاوِن بنا كند. تيكو Û²Û° سال در اين جزيره به رصد پرداخت. مشاهدات رصدي او تا ده بار دقيق تر از رصدهاي پيشين بود. او نظريه خورشيد مركزي كپرنيك را رد كرد Ùˆ عقيده داشت كه سيارات به دور خورشيد مي گردند؛ اما خورشيد به همراه سيارات Ùˆ ماه، همگي به دور زمين مي گردند. البته محاسبات موقعيت سيارات در روش تيكو Ùˆ كپرنيك شبيه به هم است.
يوهانس كپلر

يوهانس كپلر (Û±ÛµÛ·Û± – Û±Û¶Û³Û° ميلادي) در آلمان متولد شد. كپلر با گاليله هم عصر بود Ùˆ با وي مكاتباتي هم داشت. كپلر از طرفداران نظريه كپرنيك بود. او يك سال پيش از مرگ تيكو به صورت دستيار با او همكاري مي كرد. پس از مرگ تيكو در سال Û±Û¶Û°Û± ميلادي، او جانشين تيكو شد Ùˆ در طول Û²Ûµ سال بعد، مشاهدات تيكو را تحليل كرد. بررسي ويژه او درباره مريخ بود. چون تيكو قبلا رصدهاي زيادي در اين باره انجام داده بود، كپلر به مدت يك دهه كوشش كرد كه حركت اين سياره را با مدارهاي دايره توجيه كند، اما نتيجه نگرفت. سرانجام متوجه شد كه با مدارهاي بيضي شكل مي توان حركت مريخ (Ùˆ ديگر سيارات) را به خوبي توصيف كرد. كپلر با تحليل رصدهاي تيكو، سه قانون مهم را درباره حركت سيارات كشف كرد.

در سال Û±Û¶Û²Û¸ ميلادي جدول هاي نجومي كه نتيجه رصدهاي تيكو Ùˆ تحليل هاي بعدي كپلر بود، منتشر شدند. اين جدول ها را به احترام امپراتور رادولف، “جدول هاي رادولفي” ناميدند. جدول هاي رادولفي بر مبناي نظريه خورشيد مركزي كپرنيك Ùˆ طرح مدارهاي سياره اي بيضي شكل كپلر تهيه شدند. كپلر با استفاده از اين جدول ها توانست عبور سيارات عطارد Ùˆ زهره را از مقابل قرص خورشيد در سال Û±Û¶Û³Û± ميلادي پيش بيني كند.
ايزاك نيوتون

ايزاك نيوتون (Û±Û¶Û´Û³ – Û±Û·Û²Û· ميلادي) حدود يك سال پس از مرگ گاليله در انگلستان متولد شد. او در سال Û±Û¶Û¶Ûµ ميلادي از كالج ترينيتي كمبريج درجه ليسانس علوم انساني را اخد كرد. در سال Û±Û¶Û¶Ûµ بيماري طاعون در لندن فراگير شد Ùˆ به همين دليل نيوتون به شهر زادگاهش بازگشت Ùˆ در خلال چند سال درباره رياضيات، نور Ùˆ مكانيك مطالعه Ùˆ پژوهش كرد؛ اما او نتايج كارهايش را منتشر نكرد. اخترشناس معرف، ادموند هالي از كساني بود كه نيوتون را تشويق كرد تا نتايج تحقيقاتش را منتشر كند.

نيوتون در سال Û±Û¶Û¸Û· ميلادي كتابي به نام “فلسفه طبيعي اصول رياضيات” منتشر كرد. او در اين كتبا براي نخستين بار نشان داد كه برخي از قوانين اساسي حركت، جهاني هستند. نيوتون سه قانون را درباره حركت به شرح زير مطرح كرد:

۱. اگر نيرويي از خارج وارد نشود، اندازه حركت يك دستگاه ثابت مي ماند.

۲. اگر نيرويي بر جسمي وارد شود، جسم در جهت نيرو شتاب مي گيرد و اندازه حركت آن جسم به نسبتي تغيير مي كند كه از نظر عددي با آن نيرو برابر است.

۳. نيروها هميشه متقابل هستند. بنابراين اگر نيرويي بر جسم وارد شود، آن جسم با نيرويي مساوي و مخالف با آن نيرو واكنش نشان مي دهد.

نيوتون ثابت كرد كه سه قانون كپلر، روابطي هستند كه آن ها را براساس قانون گرانش مي توان تعريف كرد. او صورت كاملتري از قانون سوم كپلر مطرح كرد. كار جالب نيوتون در زمينه نورشناسي، اختراع تلسكوپ بازتابي (آينه اي) در سال ۱۶۶۸ ميلادي بود. امروزه، بزرگ ترين تلسكوپ هاي جهان از گونه بازتابي هستند. نيوتون را مي توان پايه گذار فيزيك جديد دانست و او بود كه كاربردهاي اين علم را در اخترشناسي نشان داد.

فناوري اطلاعات دنياي جديدي از علوم را عرضه كرد .عبارت فناوري اطلاعات (IT) يا به تعبير كاملتر فناوري اطلاعات و ارتباطات (ICT) فن آوري اطلاعات و ارتباطات ITC چيست نگاهي به تعاريف بنيادي فن آوري اطلاعات IT مخفف عبارت انگليسيInformation & Communication Technology است .منظور از آن مجموعه ابزارها و روش هاي لازم براي توليد، پردازش، نگهداري، توزيع و انهدام سيستم هاي مبتني بر اطلاعات به معني فراگير آن (شامل متن، صوت و تصوير) است و به مجموعه اي گفته مي شود

در فن آوري اطلاعات و ارتباطات ۴ فرآيند نهفته ودروني است

اول: توليد،

دوم ، پردازش

سوم ذخيره

چهارم بازيابي

پنجم انتقال اطلاعات كه در ابتدا و قبل از حضور ارتباطات امروزين و با نبود مبحث انتقال اطلاعات تنها فن آوري به فن آوري اطلاعات موسوم بود

اجزاي فن آوري اطلاعات و ارتباطات ICT كه داراي يكي از اجزاي زير باشد:

– سخت افزار (Hard ware)

– نرم افزار (Software)

– سيستم هاي ارتباطي (Communication Systems)

در ابتدا چند واژه اصلي در مقوله فناوري اطلاعات، تعريف و تفاوت بين آنها را به منظور روش شدن بحث، تشريح مي كنيم.

داده data :

بر اساس تعاريف موجود در منابع،‌ مي توان چنين داده يا ديتا DATA را تعريف نمود :

داده ها گروهي از نمادها،‌كلمات، اعداد، نمودارها Ùˆ حقايق گسسته Ùˆ بي مفهومي هستند كه رخدادها را نشان مي دهند.

داده ها حقايقي هستند كه از طريق مشاهده Ùˆ‌تحقيق بدست مي آيند. مواد خامي كه هنوز پردازش نشده اند مانند تاريخ Ùˆ مقدار يك صورتحساب، تعداد پرسنل شركت،‌ جزئيات ليست حقوق. در مثال ساده تر Ø› تاريخ تولد شما در ابتدا در برابر سن شما يك داده محسوب مي شود كه براي استفاده پس از پردازش Ùˆ اعلان سن شما به اطلاعات بدل مي شود

اطلاعات Information :

اطلاعات را بر اساس تعاريف موجود در منابع،‌ مي توان چنين تعريف نمود :

اطلاعات، داده هاي پردازش شده و حقايقي با مفهوم هستند كه به توصيف و تعريف داده ها مي پردازند و توسط گيرنده پيام درك و تفسير مي شوند.

در واقع داده ها با افزودن۵ ويژگي شامل زمينه (Context) ، طبقه بندي (Categorization) ، محاسبه (Calculation) ، اصلاح (Correction) ، و جمع شدگي (Condensation) ، به اطلاعات تبديل مي شوند.

اصول تبديل داده به اطلاعات

هنگام تهيه گزارش ها، بايد از نيازها، تحصيلات و موقعيت كاربران و استفاده كنندگان در سازمان آگاه باشيم و داده ها را بر اساس نياز آنان به اطلاعات مورد نظر تبديل كنيم. همچنين اطلاعات بايد دقيق و به روز باشند به طوري كه باعث بهبود تصميمات شوند.پارامترهاي به موقع بودن، مناسبت، دقت، جزئيات، تكرار و قابليت فهم به عنوان ويژگي هاي اصلي اطلاعات مطرح هستند. دانش: اطلاعات در مرحله بعدي اين فرايند به وسيله پرسنل سازمان به دانش تبديل مي شود. براي توليد دانش در يك فرايند نياز به اطلاعات، نيروي انساني و مديريت دانش داريم. دانش از مهمترين نتايج اين فرايند است كه باعث ايجاد مزيت رقابتي براي سازمان مي شود.

امروزه دانش را به عنوان مهمترين منبع نوآوري، بهره وري انسانها و در نهايت رشد و بقاي سازمان مي شناسند. در منابع علمي معتبر نيز دانش را آميخته اي از نظرات تجربيات، تئوري ها، الگوها، مهارت و سرمايه هاي اطلاعاتي تعريف مي كنند.

اطلاعات چيست و چگونه تعريف مي شود

به اين ترتيب اطلاعات پاسخگوي سئوالاتي مانند چه چيزي (What) ، چه كسي (Who) ، چه زماني (When) ، و كجا (where) است و دانش نيز پاسخگوي سئوالات چگونگي (How) است. خرد: پس از ايجاد دانش، خرد يا بينش (Wisdom) مرحله نهايي اين فرايند است.

خرد يا بينش در برگيرنده مباني، اصول و الگوي اوليه براي فهم و به كارگيري دانش مناسب براي يك منظور خاص يا معين است. به عبارت ديگر دانش روش پياده سازي و استفاده از اطلاعات و پاسخي براي سئوال چرا (Why) است. ارتباطات براي اينكه از اطلاعات تهيه شده استفاده شود بايد آن را در اختيار كاربر قرار داد و اين انتقال از طريق مفهوم ارتباطات انجام مي شود. ارتباط چندين شكل مختلف دارد مانند مكالمه حضوري، مكالمه تلفني، ملاقاتهاي رسمي، نامه ها و گزارش ها.

عوامل ارتباطات نامطلوب

بايد از هر گونه عاملي كه باعث ارتباطات نامناسب مي شود مانند نوشتار ضعيف يا غير منطقي، طراحي بد، تصوير با كيفيت پايين و اختلالات فيزيكي اجتناب كرد. بهترين نوع ارتباط نوعي از ارتباط است كه گيرنده و فرستنده هر دو مفهوم يكساني را برداشت كنند و علي رغم همه پيشرفت هاي قرن بيستم هنوز ارتباطات مناسب به ندرت انجام مي شود. بنابراين مديران فناوري اطلاعات سازمانها مي بايست با تدابير لازم و آماده سازي اين بستر نسبت به بهبود سطح ارتباطات سازمان اقدام كنند.

سيستم هاي اطلاعاتي

همانطوري كه مي دانيد تعريف سيستم عبارت است از مجموعه اي از اجزاي به هم پيوسته كه براي تحقق هدفي واحد، با هم در تعامل هستند. هر سيستم از ورودي ها، خروجي ها، فرايند، بازخورد و محيط تشكيل شده است. سيستم اطلاعاتي نيز به سيستمي گفته مي شود كه براي كاربران سازمان به منظور حمايت و پشتيباني از تصميم گيري ها اطلاعات تهيه مي كند مثلاً يك سيستم حقوق و دستمزد (چه به صورت دستي و يا مكانيزه (CBIS) يك سيستم اطلاعاتي تلقي مي شود.

از انواع سيستم هاي اطلاعاتي مي توان سيستم هاي زير را نام برد:

– سيستم پردازش داده ها (DP)

– سيستم اطلاعات مديريت (MIS)

– سيستم پشتيباني تصميم گيري (DSS)

طرح جامع فناوري اطلاعات IT Master Plan

با توجه به رشد سريع فناوري اطلاعات در عرصه هاي مختلف و نياز و وابستگي روز افزون (به ويژه در سازمان هاي متوسط و بزرگ) به اين فناوري، يكي از وظايف مهم مديران IT در سازمانها، به هنگام كردن سازمان با اين تغييرات روز افزون است. به طوري كه با حداقل هزينه، بهترين انتخاب را داشته باشند. طرح جامع فناوري اطلاعات سندي است كه در آن پس از انجام بررسي هاي كارشناسانه ابتدا وضعيت موجود سازمان و سپس نيازها و برنامه هاي سازمان به منظور تامين كليه نيازهاي اطلاعاتي به صورت هماهنگي با ماموريت و چشم انداز كلي سازمان تبيين مي شود.

با توجه به اينكه فناوري اطلاعات هزينه هاي زيادي را به سازمان تحميل مي كند مديران فناوري اطلاعات، بايستي در طرح جامع فناوري اطلاعات خود، مسائل اقتصادي را به دقت تشريح و عواقب آن را مورد بررسي قرار دهند تا در نهايت بتوانند بهترين گزينه را براي سازمان خود انتخاب كنند و هماهنگ با ساير برنامه هاي سازمان در راستاي ايجاد ارزش افزوده قرار گيرند.

آشنايي با مفاهيم بنيادي فرآيند فن آوري اطلاعات و ارتباطات

تبديل اطلاعات Conversion

تبديل اطلاعات يعني تبديل اطلاعات از داده به اطلاعات يا از شكلي از اطلاعات به شكل ديگر در كليه ابتدا آغاز فرآيند موجود

براي مثال اسكن كردن يك متن و تبديل آن به يك فايل .

ذخيره سازي اطلاعات Storage

ذخيره سازي اطلاعات را مي توان چنين برداشت نمود هرگونه عملياتي كه اطلاعات را برروي يك رسانه ذخيره كند معنا رسانه اينجا معنا خاص يك وسيله ايست كه قدرت ذخيره و بازيابي وبعبارتي بازخواني اطلاعات را داشته باشد.

براي مثال ذخيره كردن صدا بر روي CD يا ذخيره كردن اطلاعات عمل رايت موسيقي بر روي سي دي دخيره سازي اطلاعات بر روي رسانه Cd تعريف مي شود

پردازش اطلاعات Processing

هرنوع عمليات بر روي داده يا اطلاعات در مسير فرآيند توليد، ذخيره و بازيابي و انتقال اطلاعات و يا تبديل داده به اطلاعات را به گونه اي كه اطلاعات موجود را با افزايش افزوده همراه سازد پردازش اطلاعات تعريف مي كنند

براي مثال محاسبه حقوق و دستمزد يا تهيه تراز مالي و يا محاسبه اقلام مورد نياز براي خريد اين مثالي از ايجاد ارزش افزوده اطلاعات است اما اگر تاريخ تولد من را بگيريد بعنوان داده و خروجي اتان سن من باشد اينهم پردازش تبديل داده به اطلاعات محسوب مي گردد

تبادل اطلاعات Communication

هرنوع عملياتي كه برروي اطلاعات در مسير فرآيند توليد، ذخيره و بازيابي اطلاعات انجام شود تبادل اطلاعات يا به تعبير من انتقال اطلاعات محسوب مي شود

مانند ارسال يك يا چند فايل از كامپيوتري به كامپيوتر ديگر ، مثالي عيني تر، همين اينترنت در آن انتقال اطلاعات از كامپيوتر مادر و سرور ميزبان وبلاگ من به كامپيوتر و نرم افزار مرورگرشما انجام مي شود.

تحليل اطلاعات Analysis

هر گونه عمليات و فرآيندي كه به تحليل هوشمند، هدفمند و هوش گراي اطلاعات بدل شود تحليل اطلاعات گويند ، تحليل اطلاعات و پردازش اطلاعات در هوشمندي و تحليل محتوايي دروني متفاوت مي باشند اما از لحاظ خروجي و ارزش افزوده اطلاعات برابر هستند .مانند نرم افزارهاي هوشمند طراحي صنعتي و ساختماني.

انهدام اطلاعات Delete

هر نوع فرآيندي كه باعث از بين رفتن و خروج بخشي از اطلاعات در فرآيند ذخيره ، بازيابي و انتقال اطلاعات شود انهدام اطلاعات تعريف مي شود بديهي است انهدام اطلاعات جز پردازش است كه به نتيجه نابودي وجودي اطلاعات ختم مي شود!!!!

مانند حذف اطلاعات اضافه و غيرضروري يك كامپيوتر

يك مثال عيني :

يك خبرگزاري داريم در اين خبرگزاري فرضي به فن آوري اطلاعات رو آورده و كليه عمليات خود را با فن آوري اطلاعات انجام مي دهد و چهار اصل ذخيره ، بازيابي ، پردازش و انتقال اطلاعات را انجام مي دهد.

خبرنگار فرضي اين خبرگزاري ، خبر خود را به وسيله سخت افزار كامپيوتر و نرم افزار ويراستاري تحرير مي كند و در قسمتي از كامپيوتر خود ذخيره مي كند( ذخيره اطلاعات) سردبير خبر را بازخواني مي كند وتصحيح مي نمايد ( بازيابي اطلاعات) ؛ و آن را روي سرور برمبناي خروجي و فرمت خاص مي دهد ( پردازش اطلاعات ) حال اين خبر برروي شبكه ملي پخش مي شود( انتقال اطلاعات) پس چهار اصل اطلاعات را داراست.

تعبير اصول فرآيند فن آوري اطلاعات و ارتباطات در مثال خبرگزاري

اين چهار اصل خبرگزاري را به فن آوري اطلاعات سوق داده است .

تبديل اطلاعات براي مثال اسكن كردن يك متن و تبديل آن به يك فايل.

ذخيره سازي اطلاعات پس از تايپ خبر و مقاله در روي حافظه دايمي كامپيوتر خبرگزاري ذخيره شود.

پردازش اطلاعات : ارقام و اعداد با كامپيوتر محاسبه و در خبر درج شود يا خبري مورد پردازش و ويرايش قرار گيرد

تبادل اطلاعات : خبر به صورت فايل و با فاكس ميل به دفتر مركزي مخابره شود!!!

تحليل اطلاعات يك نرم افزار غلطهاي احتمالي را تصحيح و از لحاظ نگارش خبر را ويراستاري كند انهدام اطلاعات: رييس خبرگزاري عصباني و خبر را از خروجي خبرگزاري پاك كند دليلش خوب ديگه!!!!

فن آوري اطلاعات در يك نگاه!!

فن آوري مربوط به سخت افزار و نرم افزار كامپيوتر براي پردازش ، ذخيره سازي و انتقال اطلاعات است.فن آوري اطلاعاتIT علم و مهارت هاي همه جنبه هاي محاسبات ، ذخيره سازي اطلاعات و ارتباطات است . آي تي IT مبحث جديدي است كه به سرعت رشد كرده و تغييرات بنيادي در دنياي كنوني ايجاد مي كند ، اين تغييرات ناشي از انجام روش هاي تجاري جديد ، ايجاد تنوعات و سرگرمي هاي جديد و به وجود آوردن هنرهاي جديد مي باشد.

تكنولوژي اطلاعات شامل موضوعاتي است كه به علم و تكنولوژي كامپيوتر ، طراحي ، توسعه ، نصب و پياده سازي سيستم ها و نرم افزارهاي اطلاعاتي مربوط مي شود.

فن آوري اطلاعات به طراحي و استفاده از كامپيوتر و ارتباطات براي حل انواع مختلف مسايل مربوط مي شود. بسيار جالب توجه است كه كامپيوترهايي كه در ۵ سال پيش توليد شدند ، اكنون در تعداد زيادي از سازمان هاي بزرگ استفاده مي شوند.

ما پذيرفته ايم كه تقريبا تمام صورت حساب ها و پرداخت هاي ما از ادارات دولتي و سازمان هاي بزرگ توسط كامپيوتر چاپ مي شوند و خدماتي مانند Bankcard و Medicare فقط به دليل وجود آنكه كاربردهاي كامپيوتر بسيار متنوع است ، از چاپ صورت حساب ها گرفته تا كنترل كوره هاي بسيار حساس ، همه آنها نياز دارند كه اطلاعاتشان در كامپيوتر ذخيره شده و برنامه ها توسط كامپيوتر با مهارت اداره شوند.

با تعاريف و تاريخچه فن آوري اطلاعات Information Technology آشنا شويم

ملل عقب مانده در جهان امروز آنهايي هستند كه بسيار دير به مرحله انقلاب با تعاريف و تاريخچه فن آوري اطلاعات Information Technology آشنا شويمصنعتي خود گام نهادند ، در آينده نزديك ملل عقب مانده آنهايي خواهند بود كه دير به مرحله انقلاب اطلاعاتي وارد مي شوند .

تعريفي از فناوري اطلاعات (IT)

اطلاعات (Information)

مطالبي است كه از داده هاي خامي استخراج شود Ø› بعبارتي اطلاعات همان فرم قابل استفاده از داده‌ها است كه از راه‌هاي خاصي پس از پردازش بدست مي‌‌آيد. به عبارت ديگر اطلاعات داده ايست كه توضيح Ùˆ تفسير شده باشد مثلاً، با داشتن تاريخ تولد فردي بعنوان داده، مي توان به اطلاعاتي چون تاريخ تولد Ùˆ يا تفاوت سني وي با خودمان پي بريم .

فن آوري (Technology)

تركيبي از مهارت‌ها ØŒ دانش‌ها؛ توانايي‌ها ØŒ مواد ،ماشين‌ها Ùˆ ابزارها است كه انسان از آن براي تبديل Ùˆ يا تغيير مواد خام به اجناس ارزشمند يا خدمات استفاده مي‌كند.

فن آوري اطلاعات

تكنولوژي است كه براي ذخيره ØŒ بازيابي ،انتقال Ùˆ پردازش اطلاعات استفاده مي‌شود. امروزه سازمانها Ùˆ موسسات از تكنولوژي اطلاعات استفاده مي‌كنند تا با بهره گيري از ذخيره ØŒ بازيابي ،انتقال Ùˆ پردا زش اطلاعات مديريت نوين را در مجموعه خود اعمال كنند.

يك مثال ساده از تكنولوژي اي تي

فرض كنيم در يكي از دفاتر خبرگزاري در منطقه اي ، با بهره گيري از فن آوري اطلاعات روش نويني را در عرصه خبر ارايه مي دهند، بدين معني كه در دفتر چندين سيستم رايانه وجود دارد كه با بهره گيري از شبكه داخلي با هم در ارتباط اند و هر يك به منظور تايپ ، ويرايش و ارسا ل خبر مجهز به نرم افزارهايي هستند. اين مركز مجهز به زير ساختارهاي فن آوري اطلاعات و ارتباطات است .به كليه فن و اقداماتي كه به كمك اين مجموعه مي آيد تا توليد و انتشار خبر را انجام دهند ؛ در اصطلاح مهندسي ، فن آوري اطلاعات مي گويند.

به بياني ديگر علاوه بر تجهيزات شبكه داخلي و امكانات اينترنتي كه اين دفتر را به مركز تهران متصل و امكان مخابره و يا دريافت اخبار را فراهم مي سازد كليه تجهيزات مخابراتي ، دوربين هاي ديجيتالي و امكانات سخت افزاري و نرم افزاري ديگز نيز شامل زيرساختارهاي اين فن آوري مي شوند.يعني كليه عوامل و خدماتي كه در انتقال اطلاعات در شبكه محلي و جهاني ، ذخيره اطلاعا ت بعنوان سابقه خبر ، بازيابي اطلاعات (باز خواني خبر) و پردازش اطلاعات كمك مي نمايند جز زيرساختار فن آوري هستند.به دانش بهره گيري از اين زيرساختارها فن آوري اطلاعات و ارتباطات گويند البته مثالي كه ذكر شد هرگز تمام ابعاد خصوصيا ت و ويژگيهاي فن آوري اطلاعات را در بر نخواهد گرفت ، تنها تعريف ساده از يك اصطلاح فني ، پيچيده وبحث برانگيز در مثالي نمادين ارايه شد .

مفهم فن آوري اطلاعات و ارتباطات

همان مفاهيم فن آوري اطلاعات را شامل مي گردد و چهار عنصر ۱- ذخيره اطلاعات ۲- بازيابي اطلاعات ۳- پردازش اطلاعات ۴- انتقال اطلاعات را به همراه دارد اما در اين فن آوري اطلاعات نقش انتقال اطلاعات برجسته تر است و به نوعي لوازم سخت افزاري و مخابراتي مانند كامپيوترهاي ميان بر، شبكه هاي كامپيوتري و ماكرويوها ، خطوط خاص مخابراتي ايكس ۲۵ نقش بارزتر دارد يعني ارتباطات نيز در مباحث نقشي معادل اطلاعات دارد البته متخصصين در اين امر تفاوتهايي را قايلند ولي در مجموع ما هميشه فن آوري اطلاعات و فن آوري اطلاعات و ارتباطات را يكي فرض كرده ايم

تاريخچه فن آوري اطلاعات:

پس از دردسترس قرارگرفتن كامپيوتر درسال ۱۹۵۰ ميلادي، اولين كاربرد علمي كه كامپيوتر درآن استفاده شد انتخابات رياست جمهوري آمريكا درسال ۱۹۵۱ بود. درسال ۱۹۶۰ با حضور كامپيوتر بزرگ (Main frame) ايده توسعه پايگاه هاي اطلاعاتي متمركز اطلاعات ومفهوم انفورماتيك(داده پردازي) شكل گرفت وكاربردآن درحوزه مديريت اطلاعات طرفداران بيشتري پيدا كرد.

اين ايده درسالهاي Û±Û¹Û·Û° تا Û±Û¹Û¸Û° بصورت استفاده از سيستم هاي هوشمند وكمك به تصميم گيري شكل قوي تري به خود گرفت وايده اصلي اتوماسيون اداري وسيستم هاي بدون كاغذ را تقويت نمود. دركشورهاي ديگر مثل ژاپن ØŒ آلمان، انگلستان وغيره نيز كاربردهاي كامپيوتر درزمينه خدمات بانكداري، هتلداري، مديريت پروژه هاو… رشد نمود.

ضعف اين سرويس ها وكاربردها درنبود سيستم هاي قوي ارتباطي بيشتر مشخص شد زيرا باوجود تلفن وتلگراف امكان انتقال اطلاعات با حجم بالا امكان پذير نبود وقدرت سيستم هاي محاسباتي وكاربردهاي انفورماتيك آن تنها درحوزه هاي محدود قابل استفاده بود.

بارشد روزافزون شبكه هاي كامپيوتري وقدرت ارسال اطلاعات علاوه برصدا، ازطريق شبكه هاي مخابراتي دردهه ۱۹۸۰ گستره كاربردهاي انفورماتيك ازطريق شبكه رو به فزوني گذاشت . سپس با پيوند تاريخي قدرت محاسباتي كامپيوترها وامكان ارسال اطلاعات ، فن آوري اطلاعات (IT) متولد شد.

بطوركلي به مجموعه تكنيكهاو ابزارها وعلومي اطلاق ميشود كه درانجام فعاليتهاي جمع آوري، ذخيره، بازيابي، پردازش Ùˆ… توزيع انواع اطلاعات (تصوير، داده، صدا Ùˆ…) درهرسطحي ازكيفيت وكميت مشاركت دارند.

مديريت فناوريهاي ارتباطات و اطلاعات(ITs ) در سازمان:

نگاه نوين به مسائل مديريتي ايجاب مي كند كه مديران به سادگي از كنار نقش تاثير گدار فناوري هاي ارتباطي و اطلاعاتي عبور نكنند. ورود گسترده رايانه و ابزارهاي جانبي آن به درون ساختار اجرايي و اداري سازمان ها و گسترش اقبال عمومي مديران به انجام اطلاع رساني در حيطه شبكه جهاني اينترنت حتي به صورت ظاهري امري است كه بايد با توجه و درايت خاصي به آن نگاه كرد. و راهكارهاي مناسب را در بستر هاي موجود مشخص و به كاربست تا ابزارهاي موثر در پيشرفت شاخص هايICT در سازمان به بهترين نحو ممكن، چه از نظر كمي و چه از جنبه كيفي مورد استفاده قرار گيرد.

ضمن اينكه از تحميل هزينه هاي اقتصادي نامعقول بر دوش سازمان جلوگيري كند. گسترش و پيچيدگي علوم رايانه و فرآيندهاي توليد تا توزيع اطلاعات با توجه به تنوع تخصصهاي علمي و فني به حدي است كه هركس نمي تواند به تنهايي در تمام ابزارهاي اطلاعاتي و ارتباطي صاحب دانش هاي لازم باشد.با اين وجود مدير يك سازمان بايد در حد لازم از اطلاعات تخصصي و پايه برخوردار باشد. اما امروزه در سازمان هاي بزرگ رسالت استقرار، توسعه و نظارت بر اين فناوري ها بر عهده واحدهايICT مي باشد. كه بر حسب تنوع و حجم كار از متخصصين مختلفي تشكيل مي شود ولي به هر حال مديريت ICT در سازمان امري است كه بايد با نظارت مستقيم مدير سازمان همرا باشد. تا هماهنگ و همسو با ساير برنامه ها و كاركردهاي سازمان گام بردارد.

از جمله مهمترين گام ها و برنامه ها در مديريت و هدايت راهبرديICT در سازمان توجه به كاربران و افرادي است كه بايد از اين فناوري استفاده كنند. برگزاري دوره هاي آموزشي مبتني بر نباز سنجي گروههاي كاري، ترغيب و تشويق كارمندان و كارشناسان به استفاده ازIT در ابعاد كاري و حتي خصوصي و همچنين طراحي مدل هاي كوچچك و آزمايشي براي گسترش آگاهي و تجربه افراد مي باشد.